پوست یکی از بزرگترین ارگانهای بدن می باشد که 16 درصد وزن آن را تشکیل می دهد که اولین سد دفاعی رادرمقابل عوامل بیماری زاومحیطی تشکیل می دهد.پوست ازلحاظ بافت شناسی از3لایه اصلی اپیدرم،درم وهیپودرم تشکیل شده است.باافزایش سن قوام وشکل ظاهری پوست تغییر پیدامی کند. با شروع فرآیندپیری پوست،چین و چروک هادرناحیه اطراف چشم و پیشانی و دوردهان پدیدار می شوند و باگذرزمان وافزایش سن این حالات شدیدترمی شودبا پیر شدن پوست ترکیبات حمایت کننده هیپودرم بتدریج تخریب می شود.فیبرهای الاستیک درم شکسته شده وبصورت دائمی ازبین می رود.فیبرهای کلاژن کم شده وباتغییرات شیمیایی،فعالیت آن مختل می شود.همچنین هیالورونیک اسیدکه ماده قوام کننده بافت پوست است،ازبین می رود.بنابراین پوست سخت ترونازک ترشده،چروکهایی برروی ماهیچه های آن ظاهرمی شودکه مقدارآن باافزایش سن،بیشترمی شود.وراثت،سیگار،استرسهای روحی،بیماریهای سیستمیک ومزمن،بی خوابی های مکرروطولانی ونورآفتاب به عنوان مهمترین عامل محیطی ریسک فاکتورهایی هستندکه باعث ایجادیاتشدیدچین وچروک هامی شوند.روشهای متعددی برای درمان چین و چروک پوست صورت وجودداردکه یکی ازجدیدترین وپرکاربردترین آنها استفاده ازتکنولوژی لیزر است. لیزر ablative co2 fractionalیکی ازجدیدترین انواع لیزرهایی است که دردرمان چین وچروک پوست صورت به کارمی رود.این لیزرباتوجه به خصوصیاتی چون طول موج بالاتر(10600nm)، نفوذ بیشتردرپوست واستفاده ازتکنولوژی فراکشنال دارای اثرات درمانی بیشتروعوارض جانبی کمتری می باشد.دراین مطالعه که به روش توصیفی تحلیلی مداخله ای انجام شد،تعداد21نمونه موردبررسی قرار گرفتند.این افرادباتوجه به نوع پوست وشدت چین وچروکهای پوست صورت-براساس2طبقه بندی استانداردfitzpatrick- وglogau- به زیرگروههایی تقسیم شدندواثربخشی این لیزر بر روی چین و چروک پوست آنها بررسی شد.میان تعدادجلسات ومیزان بهبودی ازنظرپزشک وبیماررابطه معنی داری یافت نشد(p=0/7 and p=0/4). بطورکلی باتوجه بررسی انجام شده برروی داده هامی توان گفت در مطالعه ما تعداد جلسات تاثیری در میزان بهبودی نداشت و افراد حتی با انجام تعداد جلسات درمانی کمتر به نتایج مطلوبی دست یافتند.میان میزان بهبودی از نظر بیمار و شدت چین و چروک رابطه ای معنادار برقرار بود(p=0/05). بطور کلی از نظر بیماران بطور میانگین تیپ ii 20%، تیپ iii 50% وتیپ iv چین و چروک 72% بهبودی داشتند. میان میزان بهبودی از نظر پزشک و شدت چین و چروک رابطه معناداری وجود نداشت(p=0/116) . بطور کلی از نظر پزشک بطور میانگین بهبودی تیپ ii 40%، تیپ iii 62% وتیپ iv چین و چروک 76% بود.با افزایش شدت چین و چروک میزان بهبودی از نظر بیماران افزایش یافت اما افراد در تیپii و iii رضایت کمتری نسبت به نظر پزشک داشتند که به نظر می رسد بیمارانی که wrinkle grade بالاتری دارند با توجه به شدت چین و چروک، بهبودی را بیشتر از افراد با شدتهای پایینتر چین و چروک احساس می کنند. میزان بهبودی از نظر پزشک نیز با افزایش شدت چین و چروک افزایش یافت با این تفاوت که از نظر پزشک تیپ ii و iii چین و چروک نیز بهبودی خوب تا خیلی خوب داشتند. میان میزان بهبودی از نظر پزشک و بیمار با رنگ پوست افراد بیماران رابطه معنی داری برقرار بود(p=0/03) و (p=0/02).در بررسی عوارض جانبی کوتاه مدت، 43/9% موارد درد، 87/18% موارد ادم، 62/39% اریتم و 08/32% پوسته ریزی داشتند ولی هیچ یک از بیماران شکایتی از ترشح و یا عوارض بلند مدتی چون هایپرپیگمانتاسیون، هایپوپیگمانتاسیون و اسکار در ناحیه درمان شده با این لیزر نداشتند.

توکسین بوتولینوم a یا بوتوکس از جمله داروهایی است که کاربرد بسیاری در زمینه بیماری های پوستی دارد و در بسیاری از موارد با اهداف زیبایی استفاده می شود. از جمله کاربردهای این دارو می توان به درمان و کاهش چین و چروک های پوستی اشاره نمود که در این زمینه اثر بخشی خوبی نیز دارد. در مجموع مطالعات مختلف نشان داده اند که بوتوکس عوارض دارویی چندان زیادی ندارد. بویژه اگر بوسیله پزشک ماهر و حاذق تزریق گردد، می تواند با نتایج درمانی مفیدی که دارد، در کل سبب نتایج خوبی گردد. با این وجود در این زمینه تاکنون مطالعه منسجمی در ایران انجام نشده است. بر همین اساس بر آن شدیم تا در این مطالعه به بررسی میزان فراوانی عوارض بوتوکس در بیمارانی که تحت تزریق این دارو قرار می گیرند، بپردازیم. در این تحقیق، تعداد 100 نفر جهت تزریق بوتاکس وارد مطالعه شده اند. در مرحله بعدی، بیماران مورد معاینه و ارزیابی قرار گرفتند و نتیجه معاینات در چک لیست ثبت گردید. سپس بعد از تزریق، میزان فراوانی عوارض پس از درمان و نوع عارضه در افراد مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز اطلاعات توسط نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد. طبق نتایج تحقیق حاضر می توان اعلام نمود که بوتاکس دیسپورت انگلیسی جهت درمان چین و چروک پوست مناسب بوده است. درخصوص ایجاد و نوع عوارض با سن، جنس، تعداد تزریق و فاصله زمانی تزریق ارتباط معناداری وجود نداشته است. لذا می توان جهت از بین بردن چین وچروک به عنوان روش درمانی اثربخش مورد استفاده قرار گیرد.