نام پژوهشگر: سامان نیک نژاد

مبانی شادکامی در حقوق طبیعی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تهران - دانشکده حقوق و علوم سیاسی 1390
  سامان نیک نژاد   محمدجواد جاوید

گفتن این‏که هرکس به‏طور از حق شادکامی برخوردار است خیلی ساده است. اما این حرف به این معنا است که ما باور داریم، دولت می‏تواند شادکامی شهروندان را فراهم کند، لذا عدالت حکم می‏کند که همه‏ی افراد شاد باشند و درغیر این‏صورت ما با وضعیت نقض حقوق بشر مواجه هستیم. ازسویی دیگر، واضح است که شادی را نمی‏شود تضمین کرد، بنابراین سخن از حق شادکامی ادعایی بیهوده به‏نظر می‏رسد. لیکن از ظاهرِ دعوا که بگذریم می‏توان دستِ‏کم با به‏خرج دادنِ کمی خوش‏بینی از حقِ جستجوی شادکامی سخن گفت. از این منظر، ممکن است که افرادی به دلیل ترکیب شیمیایی مغزشان در موارد افسردگی حاد هرگز نتوانند به شادی دست پیدا کنند اما اگر همین افراد به جستجوی شادکامی برخاستند نمی‏توان به‏هر بهانه‏ای مانعی بر سر راه ایشان تراشید. مسئله‏یِ دیگر این است که آیا ما می‏توانیم شادی خود را همان‏طور که میزان کلسترل یا قند خون خود را می‏سنجیم، اندازه بگیریم. بسیاری از مردم شادکامی را چیزی می‏دانند که قابل اندازه‏گیری نیست. آن‏ها معتقدند که شادی بسیار انتزاعی، ذهنی و غامض‏تر از آن است که بشود برای آن تعیین کمیت کرد. روش‏هایی‏هم که برای اندازه‏گیری شادکامی پیشنهاد شده‏اند؛ برخی به‏شکل‏ فریبنده‏ای ساده و برخی دیگر تا بی‏نهایت پیچیده هستند. مشکل دیگر روش‏هایی است که مردم از آن طریق به شادی دست می‏یابند. بعضی از مردم معتادانِ واقعی آدرنالین هستند. آنها اگر دستشان برسد خود را با طناب از ارتفاع پرتاب می‏کنند، با دوچرخه از کوه‏ فرود می‏آیند، عده‏ای دیگر برای شادی، مواد مصرف می‏کنند. قرارهای گروهی برای آب‏بازی یا فانوس هوا کردن راه دیگری برای شادی کردن است. برخی ممکن است همین حالت را با مطالعه‏ی یک کتاب خوب، پدید آوردن یک اثر هنری کسب کنند. تعریف روشن ما از شادی قابل ابتیاع آن‏چنان که حدود مسئولیت دولت را روشن کند می‏تواند به مشخص شدن مرزها میان شادی‏ها کمک کند. درهرحال معتقدیم که با استناد به رواج برخی روش‏ها (مثل مصرف مواد)، نمی‏توان ارزش‏ها (مثل شادکامی) را از سکه انداخت و یا مخدوش جلوه داد. در این رساله تلاش من این است که با طرح حق شادی این موضوع را در معرض گفت‏وگو قرار دهم تا با برانگیخته شدن انتقادها این موضوع جایی را در میان مباحثات حقوقی برای خود باز کند و ادبیاتی هرچند اندک بَر محورِ آن تولید شود.