بیان مسئله: سل یک مشکل جهانی است و علیرغم اقدامات وسیه و مبارزه با آن در کشورهای در حال توسعه و صنعتی در حال افزایش است و افرایش ابتلا به hiv نیز این خطر را تشدید می کند. تشخیص سریع مقاومت دارویی به داروهای خط اول درمان سل و درمان صحیح آن می تواند از انواع mdr و xdr-tb جلوگیری کند.این مطالعه به منظور بررسی پاسخ درمانی بیماران مقاوم به هر یک از داروهای خط اول درمان سل طراحی و اجرا شده است. مواد و روش ها: 47 بیمار مبتلا به سل مقاوم به داروهای خط اول درمان بجز mdr وارد مطالعه شدند. تمامی بیماران با اسمیر و کشت خلط مثبت تحت درمان استاندارد 4 دارویی طبق پروتکل who قرار گرفتند. بر اساس جواب dst در هفتهء 8 برای بیماران رژیم درمانی مناسب مطابق پروتکل ادامه داده شد و پاسخ درمانی بیماران بررسی شد. نتایج: 32 نفر از 47 نفر )1/86%) مرد بودند. 38 نفر ایرانی و 9 نفر افغان بودند. 5 نفر hiv مثبت، 51% مقاومت تک دارویی و 48.9% مقاومت چند دارویی داشتند. 40 نفر (85.1%) successful outcome داشتند، که از این میان 32 نفر cure و 8 نفر درمان کامل داشتند. در بررسی های انجام شده ارتباط معنادار آماری بین outcome و سن، جنس، hiv ، ملیت ، مقاومت تک دارویی و چند دارویی دیده نشد. تنها میان سابقه زندان و پاسخ درمانی بیماران ارتباط معنادار آماری وجود داشت (p=0.04 ). بحث و نتیجه گیری: علی رغم این که از لحاظ آماری میان بسیاری از متغیر ها و پاسخ درمانی ارتباطی وجود نداشت ولی تفاوت کلینیکال قابل تاُملی میان پاسخ درمانی گروه های مورد مطالعه دیده شد که نیازمند بررسی های بیشتر با تعداد بیماران بیشتر می باشد.