انسان دوست دارد به سوی کمال حرکت کند و دشمن به خاطر اغراض و مقاصد خودش سعی می کند که مانع این حرکت شود و چون دین و وحی ضامن منحرف نشدن حرکت انسانی هستند لذا دشمن، دین و وحی را هدف دشمنی خود قرار داده با روش های گوناگون آن را مورد حمله قرار می دهد. پس اگر انسان و جامعه انسانی می خواهد در راه تکامل خودش حرکت سالم داشته باشد باید دشمن را با ویژگی ها و روش های آن بشناسد تا از آنها فریب نخورد و در مقابل آنان مغلوب نباشد. در این رساله که مشتمل بر مقدمه و چهار فصل می باشد، سعی شده که بیشتر با استفاده از متن وحی قرآنی دشمن را شناسایی کنیم و راهکارهای را که کتاب الهی برای مقابله با آنان بیان کرده است، بررسی کنیم. بنابراین فصل اوّل مشتمل بر دو گفتار می باشد که در گفتار اول واژه های مربوط به دشمن بررسی شده اند و در گفتار دوم مصادیق دشمن و انواع گوناگون آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. در فصل دوم اختصاصاً درباره منافقین و یهود که دشمنان سرسخت و خطرناک برای جهان اسلام بوده اند و هستند، بحث شده است. فصل سوم به راهکارهای که قرآن برای دفاع از حریم اسلام و مسلمانان بیان کرده است، می پردازد و بحث می کند که نظام سیاسی قرآن در مقابل دشمن چیست؟ در فصل چهارم بحث خودی و غیر خودی و ملاک ها و معیارهای خودی مورد بررسی قرار گرفته است و در آخر به طور خلاصه نتایج این تحقیق مطرح گردیده است.