از مهمترین مسائلی که طی دهه های اخیر در حوزه دانش معماری مطرح شده، چگونگیِ نماد پردازی و به طور کلی معناپردازی در آثار معماری است که این مهم، منوط به درک درست از چگونگیِ بازخوانی معنای آثار معماری است. برای تبیین و بررسی این مسئله که از زنده ترین مسائلِ مطرح در حوزه معرفت شناسی و به ویژه تأویل و تفسیر آثار(هرمنوتیک متن) است، تاکنون رویکردهای مختلفی در تقابل با هم شکل گرفته اند که هریک دارای مبادی و مبانی خاص خود هستند. این رویکردها را می توان در سه گروه کلی دسته بندی نمود که عبارتند از: رویکرد فلسفی، رویکرد نشانه شناختی و رویکرد غیر کلامی. طی این پژوهش، پس از تبیین و بررسی هر یک از این رویکردها، تلاش می شود تا ضمن پاسخگویی به پرسش های پژوهش بر پایه زیباشناسی انسان معاصر که شالوده نظریِ تحقیق را تشکیل می دهد، نظریه ای جدید ارائه شود که مهمترین وجه تمایزش از سایر رویکردها، تحلیل جامعِ آن از معنا، به دلیل برخورداری از شیوه های جامع و مانعِ شناخت است. طبق این نظریه، ظاهر و باطن و یا ایده هنرمند و اثر هنریِ او، پیوندی ناگسستنی دارند. هدف مقدماتی از تبیین این نظریه، دست یابی به مدلی از تأویل معنا در آثار معماری است که منطبق با نیازهای انسان معاصر باشد. طبق این مدل مشخص می شود که، چه مولفه هایی در بازخوانی معنای آثار معماری ذی سهم هستند و اصولاً مخاطب به چه نحو و تحت چه فرایندی معنا یا معانیِ آثار معماری را استنباط می نماید تا با استناد به آن بتوان به هدف اصلی این پژوهش که ارائه ی رهنمود های طراحی براساس بازآفرینی نمادها و نشانه ها و تبیین فضاهای مطلوب برای معناپردازی در مساجد معاصر است دست یافت. با توجه به اقتضائاتِ مراحل مختلف این پژوهش، برای دست یابی به اهداف از روش های مختلفی نظیر تحلیل محتوای کیفی، تحلیل مضمونی و پژوهش موردی استفاده شده است؛ تمامی این روند با روش نشانه شناختی مورد مطالعه قرار گرفته است. ضمن آنکه باتوجه به الزاماتِ مراحل مختلف این تحقیق، برای استخراج داده ها عمدتاً از روش های تحقیق اسنادی کتابخانه ای استفاده شده است. این پژوهش در پنج فصل تنظیم شده است. در فصل اول کلیات پژوهش شامل مساله، ضرورت اهداف، فرضیه و ... بیان شده است. فصل دوم، با عنوان مبانی نظری، شامل مبانی نظری و ادبیات تحقیق می باشد. در مبانی نظری، تبیین نسبتاً جامعی از ارتباط بین «معنا» و «صورت» و تعابیر مختلف به کارگیری آن ها ارائه شده، سپس عوامل تاثیرگذار بر کارایی این مفاهیم تعیین می گردد. در فصل سوم با عنوان روش مطالعه نمونه موردی، پس از ارائه ی روش های مختلفی که برای بررسی و ارزیابی عملکرد نمادها و نشانه های مورد استفاده قرار می گیرند، روش انتخابی تعیین شده و با شناسایی نمادها و نشانه های بکاررفته در نمونه موردی، به ارزیابی مفاهیم و معانی موجود در نمادها پرداخته می شود. در فصل چهارم با عنوان یافته ها، یافته های حاصل از مطالع? نمونه موردی ارائه شده است. بعد از آن، تحلیل یافته های حاصل از مطالع? نمونه موردی ارائه می گردد. سپس به جمع بندی نتایج یافته ها و ارائه ی پیشنهاداتی جهت پژوهش هایی که می توانند در آینده، در این زمینه صورت گیرند، پرداخته می شود. در فصل پنجم با عنوان فرایند طراحی، اطلاعات مربوط به موضوع طراحی و بستر شکل گیری طرح تدوین می گردد. بعد از آن، ملاحظات شکل گیری طرح مشخص شده، و در نهایت طرح مورد نظر ارائه می شود. کلیدواژه: نماد، نشانه شناسی، الگوهای سنتی، زیبایی شناسی، مسجد کبود تبریز

حس تعلق یعنی تجربه و درک خاص از یک قرارگاه ویژه، که جهت گیری شخص را نسبت به یک مکان با احساسی از تفاوت، جهت یابی و درک فضایی، مشخص می کند. اگر شخص نسبت به محیط زندگی خود حس تعلق داشته باشد و خود را جزی از آن محیط بداند، نسبت به آن محیط حس مسئولیت می نماید و برای حفظ آن تلاش می کند، از این رو در این پژوهش تلاش شده است که به این پرسش جواب داده شود که حس تعلق چیست و چگونه می توان آن را در محیط مسکونی ایجاد نمود. برای پاسخ دادن به این پرسش ها به منابع مختلفی رجوع شد و این نتیجه بدست آمد که حس تعلق به عنوان معیار وابسته است و تحت تاثیر معیارهای مستقلی که در محیط وجود دارند تغییر می کند. از این رو در مرحله بعد به شناسایی معیارهای مستقل پرداخته شد، تا متغیرهای هر معیار بدست آمد برای مشخص شدن میزان تاثیر هر متغیر در ایجاد حس تعلق،پرسش نامه ای تدوین و در بین ساکنین جامعه آماری مورد نظر توزیع شد. سپس پاسخ نامه ها توسط برنامه آماری spss تحلیل شد و نتیجه نهایی که نشان می دهد برای افراد توجه به نیازهای انسانی در درجه اول اهمیت دارد مشخص شد.