جهت تعیین سطح مناسب مصرف کربوهیدرات های غیر الیافی (nfc) و اثر آن بر ماده خشک مصرفی، تولید و ترکیبات شیر، قابلیت هضم ظاهری ترکیبات خوراک، فراسنجه های شکمبه ای، وزن بدن، متابولیت های خون و تعادل نیتروژن تعداد 8 رأس گاو شیری هلشتاین با چند شکم زایش و میانگین روزهای شیردهی 28±107 و وزن 68±644 کیلوگرم در یک قالب طرح مربع لاتین 4×4 تکرار شده با دوره های آزمایش 21 روزه مورد استفاده قرار گرفت. تیمارهای آزمایش به ترتیب شامل 33، 36، 39 و 42% nfc در ماده خشک جیره با پروتئین خام 5/17% بود. بر اساس نتایج بدست آمده، افزایش مقدار nfc به طور معنی داری باعث افزایش ماده خشک مصرفی (05/0p<) و کاهش ماده خشک مدفوع (01/0p<) شد.nfc اثر معنی داری بر قابلیت هضم ظاهری ndf و adf نداشت. اما قابلیت هضم ظاهری پروتئین خام، چربی خام، nfc، ماده خشک و ماده آلی تحت تأثیر سطح nfc قرار گرفت (05/0p<) و به جزء قابلیت هضم ظاهری چربی خام که با افزایش سطح nfc روند خاصی را نشان نداد سایر پارامترها افزایش پیدا کرد. ph شکمبه تحت تأثیر سطح nfc قرار نگرفت. با افزایش سطح nfc نیتروژن آمونیاکی به طور معنی داری کاهش یافت (05/0p<). افزایش سطح nfc به طور معنی داری بر تولید شیر، درصد پروتئین، چربی، لاکتوز، کیلوگرم مواد جامد شیر، کیلوگرم مواد جامد بدون چربی، راندمان تولید شیر و راندمان نیتروژن تولید شده در شیر، اثر معنی دار داشت (05/0p<) و (01/0p<). به طور کلی افزایش مقدار nfc منجر به عملکرد بهتر در تولید و ترکیبات شیر شد. سطح کربوهیدرات های غیر الیافی تنها بر کلسترول سرم خون تأثیر داشت و با افزایش آن ها کاهش پیدا کرد (01/0p<). اگرچه افزایش nfc بر ادرار و مدفوع مرطوب تأثیر معنی داری نداشت اما با افزایش nfc، افزایش یافت. تنها میزان مدفوع خشک تحت تأثیر سطح nfc قرار گرفت و رابطه عکس با آن داشت (01/0p<). افزایش nfc تأثیری بر مشتقات پورینی نداشت با این حال منجر به افزایش تولید نیتروژن میکروبی شد. افزایش سطح کربوهیدرات غیر الیافی به طور معنی داری منجر به افزایش مصرف نیتروژن و افزایش ترشح نیتروژن در شیر شد (01/0p<) همچنین باعث کاهش دفع نیتروژن از طریق مدفوع شد (05/0p<). مجموع نیتروژن دفع شده از ادرار و مدفوع و دفع شده از طریق ادرار، تحت تأثیر سطح nfc قرار نگرفت. افزایش سطح nfc به طور معنی داری منجر به کاهش نیتروژن اوره ای شیر (01/0p<) و پلاسمای خون (05/0p<) شد. به طور کلی نتایج نشان داد افزایش سطح nfc در جیره گاوهای شیری منجر به بهبود عملکرد آن ها شد. به نظر می رسد جیره های گاوهای شیری در اوایل شیردهی باید حاوی بیش از 36 درصد nfc در ماده خشک باشد. همچنین مدلی جهت ورود اثر nfc بر متابولیسم نیتروژن در گاوهای شیری که بر اساس میزان نیتروژن و nfc مصرفی در روز، بتواند میزان نیتروژن خروجی از شیر، ادرار و مدفوع را برآورد کند، توسعه یافت. علاوه بر آن، مدل کبریب و همکاران (2002) نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از ارزیابی مدل کبریب و همکاران نشان داد، پیش بینی های مدل تنها در مجموع نیتروژن دفع شده از ادرار و مدفوع تطابق مناسبی با مشاهدات داشت. پیش بینی های حاصل از نیتروژن مترشحه در شیر و دفع شده از ادرار بیش از مشاهدات بود و نیتروژن دفع شده از مدفوع کمتر از مشاهدات بود. با این وجود اگر چه میزان نزدیکی پیش بینی ها به مشاهدات بالا نبود، اما پیش بینی های حاصل از این آزمایش و آزمایش فیروزی (1392) با پیش بینی های کبریب و همکاران (2002) در یک راستا بود. نتایج حاصل از ارزیابی مدل ایجاد شده در این آزمایش نشان داد، به طور کلی تطابق پیش بینی ها بهتر از نتایج بدست آمده از مدل کبریب و همکاران بود. به نظر می رسد پیش بینی های مدل ایجاد شده در این آزمایش به مشاهدات نزدیکتر بوده و قابلیت اطمینان به آن بالاتر است.