هدف این تحقیق، تحلیل تطبیقی دفتر اول و ششم مثنوی معنوی است. نگارنده تلاش کرده است در حد بضاعت ناچیز خود ساختار روایی، موضوعی، زبانی و دستوری هر دو دفتر را مورد بررسی و مدّاقه قرار دهد. بر همین اساس فرهنگی بر اساس قرآن، تلمیحات، کنایات، تشبیهات، استعارات و نیز سبک و ساختارگریزی مولانا که هدفمند و در جهت نیل به اهداف خود او بوده است، تهیه شد و به صورت مقایسه ای در هر دو دفتر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در حین انجام تحقیق توجه نویسنده به بسامد واژگان هر دو دفتر معطوف شد و این احساس به وجود آمد که ممکن است رابطه معنا داری در این بخش وجود داشته باشد. بنابراین بسامد واژگان دفتر اول و ششم نیز آماده و مورد بررسی قرار گرفت. از این رو، با کمال تعجب معلوم شد علیرغم ادّعای برخی محققان داخلی و خارجی، ساختار مثنوی هدفمند و دارای طرح و ساختار مشخص است و می توان ادّعا کرد اجزای این کتاب دارای انسجام محکم داخلی است و بسان قطعه های یک پازل هر کدام در جای خود مجموعه را کامل می کنند. لذا، توجه مجدد و موشکافانه به آن می تواند دنیای جدیدی را به روی ما بگشاید.