چکیده هنر های سنتی ایران یکی از بستر های شناخت هویت ایرانی است و قالی ایرانی که از آن به هنر ملی یاد می شود یکی از عناصر هویت ملی و شناسنامه ی فرهنگ ایران محسوب می شود که امروزه در جامعه ی جهانی جایگاه ارزشمندی در عرصه ی شناخت ایران دارد. قالی دست بافت ایرانی با برخورداری از عناصری همچون رنگ ، بافت و بالاخص نقوش منحصر به فرد منحصر به فرد خود در سراسر دنیا شناخته شده است . به جرأت می توان گفت قالی دست بافت ایرانی، این هنر ملی، به لحاظ جنبه های نمادین خود و نیز بهره مندی از زبان تصویر و نشانه ، توانسته بیشتر و بهتر از سایر مولفه های مذکور، هویت ملی ایرانی را در جهان کنونی عرضه کند. این تحقیق با هدف ریشه یابی ارزش های تصویری نمادها و نشانه ها ضمن ارائه تعاریفی از نماد و نشانه و هویت ملی قالی ایرانی، به گردآوری و دسته بندی نقوش ماندگار قالی ایرانی بلحاظ دوره های مختلف زمانی و مکانی ، طایفه ای و قبیله ای و بررسی ارتباط آنها با هویت ملی و ایرانی پرداخت. عناصر و نمادهای تصویری که همان نقوش و محتوای زمینۀ قالی دستبافت را شامل می شوند، در یک طبقه بندی کلی و به صورت یافته های این پژوهش عبارتند از نمادهای گیاهی و نمادهای جانوری می باشد؛ این نقوش و مضامین تصویری که در قالی بافی ایرانی بر هویت ملی تأکید می ورزند، در حقیقت از داستان ها، باورها، آیین ها و اسطوره های ایرانی و ملی نظیر شاهنامه و ... به پهنۀ قالی کوچ کرده اند.این تحقیق به لحاظ هدف بنیادی و ماهیت توصیفی آن بیشتر به روش کتابخانه ای انجام شد و با آگاهی از این مهم که هویت ملیِ نقوش و بیان نمادین آنها چگونه باعث ماندگاری در هنر قالی بافی ایران شد ، با بررسی کتب و منابع تصویری موجود و با تمرکز خاص بر روی تصاویر و نقوش قالی ایرانی و جزئیات آنها، به ارزش تصویری نقش مایه های نمادین و کهن در فرش های قبیله ای و طایفه ای ایران پی برده شد. نمادها و نشانه هایِ دارای هویّت ملّی، از دیرباز تا کنون، پشتوانه ای برای ارزشمندی قالی، در جای جای این سرزمین کهن خواه از هر طایفه و قبیله ای که باشد، است. واژگان کلیدی: قالی،نقش مایه،جانوری، گیاهی، اسطوره، نماد و نشانه، هویت ملّی، هنرهای سنتی، ارزش تصویری، طایفه و قبیله