بحث «مهاجرت و تأثیر آن بر خردورزی متفکران عصر مشروطه» تلاشی است به روش تحقیقِ تحلیلی – تبیینی برای راه یابی به فهم ایرانیان از عقب ماندگی تاریخی شان، علل آن و راهکارهایی که بنابه تقابل، آشنائی و الگوبرداری شان از غرب نوین و تجددگرا کسب کرده اند. آغاز این روند اگرچه در ابتدا با اقدامات اصلاحی حکومتی در شکل مدرنیزاسیون همراه بود اما بزودی شکل این تأثیر پذیری بنا به مهاجرت و مشاهده و درک بی واسطه از تغییر و تحولات غرب موسوم به مدرنیته تغییر کرد و علاوه بر مدرنیزاسیون، عقل انتقادی نیز بعنوان ریش? اصلی مبانی تجددگرائی غرب مورد توجه قرار گرفت و به مرور با ظهور قشر جدیدی از متفکران و روشنفکران ایرانی، ساختار حکومت استبدادی قاجار، بعنوان عامل اساسی عقب ماندگی در مصادره کردن قدرت و از بین بَرند? قانون، فردیت و دموکراسی، کانون توجه و انتقاد روشنفکران قرار گرفت. بدین سبب مهاجرت قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم را اگر نه یگانه عامل ارتباط، آشنائی، تأثیر پذیری و الگو برداری ایرانیان از اروپای مدرن بدانیم؛ بدون شک یکی از عوامل اساسی این جریان تاریخی است که در بروز انقلاب مشروطه نقش انکارناپذیری داشت. کلید واژه: مهاجرت، روشنفکران، مدرنیته، سنت، غرب