نام پژوهشگر: زینب عرب میستانی

تاثیر پیکره نگاری قاجار بر روی تصویرسازی کتاب های کودکان و نوجوانان در ایران از دهه 40 تا 90
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد - دانشکده هنر و معماری 1393
  زینب عرب میستانی   محسن حسن پور

رساله پیش رو پژوهشی در باب، تاثیر پیکره نگاری قاجار بر روی کتاب های کودکان و نوجوانان در ایران است . با ارائه نمونه های تصویری ، شکل انسان در نقاشی های این دوره مورد مطالعه قرار می گیرد. نقاشی در دوران قاجار پس از دو قرن رکود، از نو شکوفا شد. این شکوفایی معلول اشتیاق سران قاجار به نمایش قدرت و شکوه خود در قالب تصویر بود . همین امر به پیدایش گونه ای نقاشی انجامید که آن را پیکره نگاری درباری خواندند. در این نقاشی ها شکل انسان ، مهمترین عنصر تصویر است. به این ترتیب زمینه های بروز هنری ایجاد شد که از میان مردم برخاست و خواستگاهش عقاید عامی بود که نقطه مقابل نقاشی های رسمی بود . در این دوره ، تماس گسترده ایران با اروپا، باعث تحولات زیادی از جمله ، تاسیس و توسعه صنعت چاپ و تاسیس دارالفنون ، ورود صنعت عکاسی و ... به ایران شد.که این خود باعث تغییرات بسیاری در نقاشی این دوره از نظر موضوع ، تکنیک و ابعاد کار می شود . هدف از انجام این پژوهش درک و شناخت بیشتر از هنر نقاشی و تصویر گری عصر قاجار است . نقاشی و تصویرگری آن دوره از لحاظ توجه و اهمیت به نقوش انسانی و خصوصا جایگاه پیکره نگاری آن دوران قابل بررسی و توجه است . تاکید هنرمندان و شاهان و حتی مردمان عصر قاجار یه به پیکره نگاری و چهره نگاری به رویکرد انسان گرایانه هنر تصویری آن زمان می انجامد . در این دوره نقاشی های عامیانه اکثرا توسط نقاشان غیر درباری و غیر حرفه ای تهیه می شدند . از جمله می توان به نقاشی قهوه خانه ای، نقاشی پشت شیشه و نقاشی چاپ سنگی اشاره کرد. که تاثیر بسیاری بر تصویر سازی ، تصویر گران معاصر کتاب های کودکان و نوجوانان داشته است . انعکاس پیکره نگاری قاجاری در تصویرسازی معاصر ، یکی از دغدغه های تصویرگران امروز است. حضور عناصر بومی در تصویر گری کتاب های کودکان، در گونه های متفاوت آن، نشانگر دلبستگی تصویرگر به باور های سرزمینی است که به آن تعلق دارد. استفاده از عناصر بومی در پیکره نگاری تصویرگری معاصر ، نشانگر این دلبستگی است. جهت بررسی این تاثیرات ، آثاری از سه تصویرگر دوره ی معاصر مورد بررسی قرار می گیرد. در این راه سوالاتی مطرح می شود که هدف این پژوهش را تشکیل می دهد . 1- آیا پیکره نگاری قاجار بر تصویر گری معاصر ایران تاثیر گذار بوده است؟ 2- کدام جنبه از تصویر سازی ، پیکره نگاری قاجاری تاثیر بیشتری بر تصویر سازی کتاب های کودکان در دوره معاصر ذاشته است ؟ گردآوری مطالب این پژوهش به روش کتابخانه ای ، استفاده از عکس ها و تصاویر قاجاری ، مراجعه به سایت های مختلف ، تنظیم شده و تدوین طرح پژوهش به روش توصیفی صورت گرفته است . در این پژوهش ، به دلایل شکل گیری پیکره نگاری و عوامل موثر بر آن در زمان حکومت قاجار پرداخته شده است . نقاشی ها و تصاویر دوران قاجار از نظر اهمیت پیکره نگاری آن ها مورد بررسی واقع شده اند .