اساطیر همواره جز لاینفک فرهنگ، تاریخ و هنر هر تمدن بودهاند که این حقیقت غیر قابلانکار با مطالعه در متون تاریخی هر تمدن قابل تایید است. اسطورهها ساختهی ذهن خیالپرداز بشر هستند. در واقع انسان حضور خدایان را برای ادامهی حیات لازم و ضروری میدانست؛ آیینها نیز برای تداوم حضور اسطورهها در زندگی بشر بوجود آمدند بنابراین، اعتقادات هر تمدن بازتاب فرهنگ حاکم بر آن تمدن است که میتواند شامل یکتاپرستی، صنمپرستی ، طبیعتپرستی و یا حتی تلفیق همگی آنان باشد. یکی از این آیینها، هندوئیسم است. در متون دینی آیین هندو، گاه با معارفی بسیار بلند و عالی در باب ذات خداوند مواجه میشویم که شاید کمتر دیدگاهی به این شکل درباره حق تعالی سخن گفته باشد. این عبارات احتمال توحیدی بودن آیین هندو را تقویت میکند. با این همه، میتوان این آیین را گاه به شدت شرک آمیز و نیز طبیعتپرست معرفی کرد. بدین روی، در حقیقت آیین هندو در طول تاریخ، با فراز و فرودهای فراوانی مواجه بوده و در این مسیر، تحولات گستردهای داشته است. در برههای از زمان به پرستش خدایان طبیعی روی آورد و برخی از این عقاید و آیینها تا کنون جاری و ساری است. تمدن دیگر در این باب، مایاها (آمریکای مرکزی) بودند. در این تمدن طبیعتپرستی و گاهی نشانههایی از یکتاپرستی دیده میشود. گرچه پس از فتح اسپانیاییها برخی آنها را صنمپرست معرفی کردند، اما وجه طبیعتپرستی در میان عقاید مایاها غالب است. شمار ایزدان مایایی بسیار است، ایزدان این قوم بیشتر شامل ایزدانی طبیعی بودند که هر یک حیطهی وظایف و اختیارات خود را داشتند. میتوان گفت طبیعتپرستی از جمله اشتراکات آیینی دو تمدن مذکور است. در این پژوهش، محقق با روش تاریخی-توصیفی به بررسی باورها و تطبیق اسطورههای هند (موریا تا اول گوپتا) و اسطورههای مایا (دوره کلاسیک) پرداخته و عامل مهاجرت را دلیل اصلی تشابه اساطیر در این دو تمدن معرفی کرده است. واژگان کلیدی: تمدن هند، تمدن مایا، اسطوره، خدایان طبیعت