ظهور و گسترش تمدن جدید در غرب، و پیدایش مفهوم ترقی و پیشرفت و بعدها نظریه توسعه در آن دیار باعث شد تا دامنه و گستره آن به سایر کشورهای جهان نیز کشیده شود. ایرانیان نیز همانند سایر ملل جهان با تمدن جدیدی روبرو شدند که با آنچه که در کشورشان می گذشت متفاوت بود. بنابراین چاره را در این دیدند که برای عقب نماندن از توسعه و پیشرفت دست به کار شده و تلاش هایی را برای رسیدن به این مقصود انجام دادند. البته هر چند اقدامات عملی مربوط به توسعه جنبه بیرونی و غیر بومی داشت، اما بعد درونی و بومی آن باید مورد توجه قرار گیرد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که ایرانیان در دوره قاجاریه (عصرناصری) اقداماتی را در زمینه توسعه بومی یا درون زا انجام داده اند و سه طبقه سیاستمداران اصلاح طلب مانند عباس میرزا، قائم مقام فراهانی ، امیرکبیر و میرزاحسین خان سپهسالار و تجار و بازرگانان و روشنفکران هر کدام به سهم خود در زمینه های نظامی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، برای رساندن کشور به سطح قابل قبولی از توسعه مشارکت داشته اند. واژگان کلیدی: توسعه، پیشرفت، نوسازی، ایران، قاجاریه، ناصرالدین شاه، سیاستمداران، تجار، روشنفکران