نام پژوهشگر: مهدی قادری برمی
مهدی قادری برمی رضا اهری پور
سازند جیرود با سن دونین بالایی در برش کوه شتر گردن (واقع در جنوب غرب دامغان) شامل توالی از سنگ های تخریبی، کربناته و آذرین در دامنه جنوبی البرز شرقی می باشد. این سازند با ناپیوستگی فرسایشی مشخص روی سازند میلا قرار دارد و احتمالاً با مرز تدریجی به سازند مبارک تبدیل می شود. سازند جیرود در برش مورد مطالعه 5/247 متر ضخامت دارد و قابل تفکیک به سه واحد رسوبی می باشد. واحد یک از ماسه سنگ قرمز رنگ آرکوزی تا کوارتزآرنایتی، واحد دو از ماسه سنگ کوارتزآرنایتی با میان لایه کربناته و سیل های دیابازی، واحد سه نیز از سنگ های کربناته آهکی با میان لایه ماسه سنگ کوارتزآرنایتی و ماسه سنگ هیبریدی تشکیل شده است. به منظور تعیین رخساره های رسوبی و تفسیر محیط رسوبی سازند جیرود در این منطقه تعداد 37 مقطع نازک مورد مطالعه میکروسکوپی قرار گرفت، نتایج حاصل منجر به تفکیک و شناسایی 14 رخساره و 4 زیر رخساره در سازند جیرود شد که در 5 گروه رخساره ای رودخانه ای (ماسه سنگ و دولوکریت و مرتبط با فعالیت ولکانیکی)، ساحلی (ماسه سنگ و دولومیت و ماسه سنگ هیبریدی)، لاگون (گرینستون، وکستون)، سد و حاشیه سد (پکستون، پکستون – گرینستون)، دریای باز (پکستون، وکستون و شیل خاکستری تیره) نهشته شده اند. با توجه به شواهد رخساره ای، رسوبات سازند جیرود در منطقه مورد مطالعه در زمان دونین بالایی در محیط های رسوبی رودخانه ای تا ساحل و رمپ کربناته تک شیب (ramp) نهشته شده است. در قسمت زیرین سازند جیرود، محیط رودخانه ای تشکیل شده است و سپس به سمت ساحل و با گذشت زمان، این محیط به یک محیط کربناته (رمپ تک شیب) تبدیل می شود. منحنی مربوط به تغییرات سطح آب دریا در برش شترگردن تا حدودی منطبق بر منحنی تغییرات جهانی است. فرآیندهای اصلی دیاژنز در سازند جیرود در دو بخش تخریبی و کربناته شامل سیمانی شدن، سیلیسی شدن، تراکم و انحلال فشاری، انحلال و جانشینی می باشد. آشفتگی زیستی، کلسیتی شدن ریشه ها و انواع رگه ها جزو فرآیندهای فرعی دیاژنز در نظر گرفته شدند.