درکِ میراث¬فرهنگی به¬عنوان درپای انسان در طول تاریخ، حرکتی است اجتماعی که علاوه بر اهمیت حفاظت کالبدی اثر، به درک مخاطب و ارتباط متقابل وی با اثر تاریخی توجه دارد. از طرفی، مأموریت اصلی مرمت¬گر، حفاظت از اثر هنری به¬منظور صیانت از تاریخ و فرهنگ گذشتگان است که در سایه¬ی پُررنگ¬کردنِ نقش و حضور فعال مخاطب آثار و درک وی از مرمت میراث¬فرهنگی به¬بار می¬نشیند. لذا پژوهش حاضر بر آن است با معرفی مخاطب فعال به¬عنوان موثرترین عنصر در چرخه-ی مرمت آثار میراث¬فرهنگی و هم¬چنین با نگاهی کوتاه بر انواع نقد و جامعه¬شناسی مرمت آثار میراث فرهنگی و با تمرکز بر نقد مخاطب محور به¬عنوان نقدی کارآمد در زمینه¬ی حضور، مشارکت و درک مخاطب از اثر تاریخی، الگویی را معرفی کند که ضمن ورود مفاهیم میراث¬فرهنگی به حوزه¬ی عمل، ارزیابی آثار مرمت شده را از دو جنبه فراهم آورد: مطابقت با اصول و مبانی نقد ساختارگرا در حوزه¬ی علمی و فنی و درک مخاطب بر پایه¬ی نقد پساساختارگرا تا از این طریق بتواند گامی در جهت تقویت حضور و نقش نقد و درک مخاطب در حوزه¬ی مرمت آثار میراث-فرهنگی بردارد. نوشتار حاضر، پژوهشی توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتاب¬خانه¬ای، مشاهدات میدانی و مصاحبه است. بدین منظور پس از معرفی چهار موزه¬ی ملی، ملک، مقدم و جواهرات، با تحلیل پرسش¬نامه¬های به¬دست آمده از جامعه¬ی آماری مورد نظر، مصاحبه با متخصصین مرمت، جدولی بر مبنای الگوی پیشنهادی نقد ساختارگرا و پساساختارگرا طراحی شده است تا از این طریق علاوه بر آسیب¬شناسی وضع موجود حضور و نقد مخاطب و ارائه¬ی راهکارهای ارتقاء نقد مخاطب محور و پاسخ¬گویی به نیاز مخاطب فعال در جغرافیای ایران زمین را ممکن سازد. نتایج این تحلیل حاکی از آنند که حوزه¬ی مرمت آثار میراث¬فرهنگی در زمینه¬عمل، حضور و نقد مخاطب از سایر حوزه¬های هنری و ادبی بازمانده است. بنابراین، تقویت جنبه¬های ارتباط و پاسخ¬گویی به نیاز مخاطب فعال موثرترین راهکار پیشنهادی است