نام پژوهشگر: ریحانه محمودیان بارزی

آسیب شناسی روش های تدبر در قرآن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - پژوهشکده ادبیات 1392
  ریحانه محمودیان بارزی   مهدی لطفی

تدبر به معنای تأمل و تعمق در آیات قرآن برای فهم و درک مستقیم و بی واسطه متن قرآن است. تدبر یکی از مهم ترین راه های استفاده از قرآن است، و در آیات قرآن و آموزه های معصومان(ع) بر آن تکیه فراوان شده است در حالی امروزه که تلاش برای فهم قرآن به مطالعه یا فراگیری ترجمه و تفسیر محدود شده است و تدبر به عنوان راهکار عمومی فهم قرآن، همچنان امری غریب است که با وجود تأکیدات فراوان قرآن و معصومین (ع)، جایگاهی نیافته است، زیرا چیستی ، ضرورت و مهمتر این که، روش آن به اندازه لازم شناخته شده نیست. روش های که برای تدبر در قرآن بیان شده است، نمی توانند نتیجه مطلوب را داشته باشند؛ چرا که، در بین این روشها برخی با خلط بین واژگان تدبر، تفکر و تفسیر، اصول و قواعد تفسیری را به جای روش تدبری بیان کرده اند و این مهمترین مشکلی است که در روش های ارائه شده برای تدبر در قرآن وجود دارد. در پاره ای از موارد بین تدبر و تفسیر موضوعی و تدبر و واژگانی همچون تلاوت و ترتیل خلط شده است و تدبر را به سمت تفسیر و تأویل قرآن کشانده است. و عده ای نیز بدلیل تکیه بر روش های ناکارآمد و ارائه قواعد ناقص فاقد نتیجه ی مشخصی برای تدبر در قرآن هستند هر چند تا حدودی می توان از طریق پاره ای از این قواعد به فهم قرآن رسید. بنابراین در این پژوهش روش های های تدبر در قرآن مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در پایان معناشناسی نظری به عنوان روشی مناسب و کارآمد برای تدبر در قرآن پیشنهاد شده است. معناشناسی نظری، اجزاء تشکیل دهنده متن را مورد بررسی قرار می دهد. از جمله مباحث مطرح در معناشناسی نظری بررسی واحد معنا که شامل بررسی تکواژ، واژه و جمله است. و نیز به روابط بین این واحد های معنا می پردازد که شامل روابط بینامتنی و مفهومی است. روابط مفهومی روابطی است که در نظام معنایی زبان، میان مفاهیم واژه ها به چشم می خورد و در سطح واژه ها و جمله قابل طرح است. همچنین با استفاده از این روابط، حوزه های معنایی و با هم آیی ها و همنشین ها را مطرح می نماید که در فهم معنای یک واژه و ارتباط آن با سایر واژگان و واحدهای معنایی جایگاهی ویژه دارند. کلید واژه ها؛ قرآن، آسیب شناسی، روش، تدبر، تفسیر