کشف روابط بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی، از موارد اساسی در مدیریت دقیق و برنامه ریزی در اکوسیستم های مرتعی محسوب می شود. برای بررسی تاثیر عوامل محیطی بر الگوی پراکنش مکانی دو گونه thymus kotschyanus و glomerata dactylis با استفاده از سیستم موقعیت یاب مکانی (gps) موقعیت نقاط نمونه برداری به صورت تصادفی سیستماتیک در سطح شهرستان خلخال و کوثر ثبت و با استفاده از نرم افزار oziexplorer داده هایgps به محیط gis انتقال و نقشه پراکنش گونه ها به صورت نقطه ای تهیه شد. سپس نقشه مدل رقومی ارتفاع تهیه و از آن نقشه های شیب و جهت استخراج گردید. نقشه هم دما و هم باران با توجه به آمار چند ایستگاه مجاور منطقه نسبت به ارتفاع تهیه شد. نقشه گسترش تعداد و تراکم گونه ها به روش زمین آماری در نرم افزار arcgis تهیه شد، همبستگی بین هر یک از عوامل محیطی با تعداد و تراکم گونه ها و پوشش گیاهی کل در نرم افزار spss تعیین شد و در مرحله بعد تاثیرگذارترین عامل بر گسترش گونه های مورد بررسی با استفاده از آنالیز چند متغیره مشخص شد. عوامل محیطی بر پوشش گیاهی اثر می گذارد و پوشش گیاهی کل با دما، بارندگی و ارتفاع همبستگی دارد و طبق تجزیه رگرسیونی مهم ترین خصوصیات محیطی در استقرار و پراکنش پوشش گیاهی کل ارتفاع از سطح دریا می باشد. بین هر دو گونه مورد بررسی با عوامل ارتفاع، دما، بارندگی همبستگی وجود داشت و طبق تجزیه واریانس رگرسیون مهم ترین خصوصیات محیطی در استقرار و پراکنش گونه های مورد نظر دما می باشد.

این تحقیق با هدف ارزیابی تخریب و وضعیت مرتع در چارچوب فاصله از روستا با استفاده از روش های زمینی و سنجش از دوری، در دامنه شمالی سبلان در سه روستای حیدرآباد، قلی بیگلو و ارباب کندی انجام شد. پس از بررسی¬های میدانی و با توجه به جاده¬های در دسترس نمونه برداری در هر روستا در سه فاصله 200 متری (چرای شدید)، 1000 متری (چرای متوسط) و 2000 متری (فاصله سبک)، در طول ترانسکت های 100 متری، که در طول هر ترانسک 10 پلات بصورت سیستماتیک تصادفی نمونه برداری شد انجام گردید. برای تجزیه و تحلیل آماری از روش تجزیه واریانس چند متغیّره در نرم¬افزار آماری spss16 استفاده شد. از نرم¬افزار ecological methodology ve 6.2 برای محاسبه شاخص¬های تنوع و یکنواختی استفاده شد. مطابق نتایج حاصل از ارزیابی شاخص های عددی تنوع گونه ای حداکثر شاخص¬های تنوع شانون-واینر، و بریلئون و سیمپسون در دو کانون بحرانی ارباب کندی و قلی بیگلو در فاصله سوم از روستا¬ها می¬باشد همچنین شاخص¬های یکنواختی سیمپسون، کومارگو و اسمیت-ویلسون در هر کانون بحران با توجه به افزایش فاصله از آن نشان داد که در دو روستای ارباب کندی و قلی بیگلو با افزایش فاصله از کانون بحران در هر سه سایت روند افزایشی وجود دارد ولی در روستای حیدرآباد برخی از شاخص های یکنواختی با افزایش فاصله روند افزایشی نشان می دهند. نتیجه بررسی بر روی پوشش گیاهی سه کانون بحرانی در منطقه دامنه های شمالی سبلان، نشان داد که 45 گونه گیاهی، متعلق به 35 جنس و 13تیره از سه کانون بحرانی گسترش دارد. همچنین نتایج حاصل از مطالعات در کانون بحرانی قلی بیگلو نشان داد که میانگین تاج پوشش، تولید و درصد لاشبرگ در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. در مقایسه میانگین¬ پارامترها درکانون بحرانی ارباب کندی، بین پارامترهای پوشش تاجی، تراکم و درصد سنگ وسنگریزه در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی دار مشاهده شد. در روستای حیدرآباد نیز به غیر از پارامترهای تولید و سنگ و سنگ¬ریزه، سایر پارامترها در فواصل مختلف و شدت¬های مختلف چرایی اختلاف معنی¬داری نشان ندادند. در گروهبندی 9 سایت مورد مطالعه با روش های آنالیز تجزیه خوشه ای به روش حداقل واریانسward))، pca و cca با فرض اینکه با نتایج این گروهبندی ها، سایت های اول هر سه کانون بحرانی (فاصله اول) در یک گروه، سایت های دوم هر سه کانون بحرانی (فاصله دوم) در یک گروه و سایت های سوم هر سه کانون بحرانی ( فاصله سوم) در یک گروه، طبقه بندی می گردند، اما مطابق گروه بندی حاصل از روش های خوشه بندی و pca مطابق فرض صورت نگرفت در مرحله آخر از روش cca نیز به منظور گروه بندی سایت ها استفاده گردید. در این روش، تا حدودی گروه بندی مورد نظر صورت پذیرفت، به گونه ای که سه سایت دوم و آخر نمونه برداری شده در هر کانون بحرانی به دلیل وجود ویژگی های اکولوژیکی و خصوصیات پوشش گیاهی مشابه، در یک گروه قرار گرفتند. اما، سایت های اول کانون های بحرانی در گروه های جدا گانه قرار گرفتند. برای ارزیابی پوشش سطحی با استفاده از سنجش از دور از 12 شاخص پرکاربرد استفاده گردید که نتایج حاصله حاکی بر عدم امکان ارزیابی پوشش سطحی کانون های بحران با استفاده از سنجش از دور دارد.