مفاهیم «انتزاعی»، چیستی وماهیت آنها و مقایسه نظر «ژان پیاژه» و «علامه طباطبایی» پیرامون این مفاهیم، محوراصلی بحث درفصول این پایان نامه است. در واقع اینکه مفاهیم انتزاعی، به چه مفاهیمی اطلاق می شوند و آیا این مفاهیم با یکدیگر و یا با مفاهیم غیر انتزاعی ربط و نسبتی دارند یا نه، مباحث اصلی در این نوشته را جهت می دهند. در پاسخ به این سوالات و در واقع به عنوان چکیده کلام می توان گفت: از نظر پیاژه و علامه، مفاهیم انتزاعی مفاهیمی هستند که ما به ازاء محسوس ندارند. تفاوت هایی نیز بین نظرات این دو وجود دارد که بیشتر حاصل تفاوت در روش شناسی بحث از مفاهیم انتزاعی ونوع نگاه هر یک به آن است. همچنین این مفاهیم، از نظر شیوه ادراک نه تنها به یکدیگر مرتبط هستند بلکه با مفاهیم غیرانتزاعی نیز ارتباط و پیوستگی دارند. از این روی نمی توان ادراک این مفاهیم را به طور مستقل و مجزا در نظر گرفت. این مطلب نه تنها به طور صریح در آثار پیاژه یافت می شود، بلکه با مطالعه اجمالی مراحل شناختی رشد نیز می توان به آن دست یافت. وی در توضیح این مطلب اشاره می کند که این مراحل به یکدیگر پیوسته اند و اینکه هر مرحله به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته به معنای استقلال آن مرحله نیست، همه مراحل از نظر پیاژه در یک پیوستار قرار دارد که هر مرحله زمینه را برای ورود به مرحله بعد مهیا می سازد. علامه طباطبایی نیزدرآثار خود به ارتباط ادراک مفاهیم انتزاعی بامفاهیم انتزاعی دیگر وهمچنین مفاهیم غیر انتزاعی اشاره می کننداما از آنجا که درباره ی زمان شکوفایی هر یک از این مفاهیم ،بحثی ارائه ننموده اند،فلذا نظرات ایشان در این باره ،درمقایسه باپیاژه بسیار مختصر ومحدود است.

بحث درباره ی امکان تمایز میان معرفت پیشین و پسین و نیز تحلیلی و ترکیبی از مباحث مهم در معرفت شناسی معاصر است. هر چند کانت وجود گزاره های پیشین ترکیبی را در برخی حوزه ها ممکن دانسته بود با این حال، رویکرد غالب در میان فیلسوفان تجربه گرا، به ویژه در قرن بیستم، نفی هر گونه معرفت پیشین از سوی تجربه گرایان افراطی یا محدود کردن آن به گزاره های تحلیلی از سوی تجربه گرایان معتدل بوده است. در این پایان نامه آرای لورنس بونجور در باب معرفت پیشین مورد بررسی قرار گرفته است. بونجور یکی از منتقدان جدی تجربه گرایی و از مدافعان معرفت پیشین ترکیبی است. به باور بونجور معرفت پیشین معرفتی است که مبتنی بر ادراک حسی، درون نگری، حافظه، گواهی، دورآگاهی و روشن بینی نباشد و مستقیما از راه شهود و بصیرت عقلانی حاصل شده باشد. وی برای اثبات وجود معرفت پیشین ترکیبی نخست به نقد دو رهیافت تجربه گرایی معتدل و افراطی در این زمینه می پردازد و پس از آن به موارد متعددی از معرفت عقلانی که به باور وی ترکیبی و پیشین هستند، اشاره می کند. گزاره هایی مانند: «یک شی نمی تواند در آن واحد هم سرخ باشد و هم سبزباشد.»، «یک شی نمی تواند دایره مربع باشد.» از مواردی است که بونجور بر معرفت پیشین به آن ها تاکید دارد. در عقل گرایی بونجور، معرفت عقلی خطاپذیر بوده و با به کار بردن روش های تامل درونی و انسجام یا ترکیبی از هر دو روش، اصلاح پذیر است. به همین دلیل وی نظریه ی خود را «عقل گرایی معتدل» می نامد. در خاتمه عقل گرایی بونجور با عقل گرایی علامه طباطبایی از جهت معرفت شناسی مقایسه شده است. علامه طباطبایی با تقسیم معرفت به حضوری و حصولی، معتقد است که معرفت عقلی خطاناپذیر بوده و تجربه توان اثبات یا ابطال گزاره های عقلی را ندارد. علاوه بر این، قلمرو معرفت پیشین در نزد علامه طباطبایی گسترده تر از آن چیزی است که بونجور مطرح کرده است. واژه های کلیدی پیشین، پسین، عقل گرایی کلاسیک، عقل گرایی معتدل، تجربه گرایی معتدل، تجربه گرایی افراطی