سنّت و بدعت دو واژه عربی هستند که شناخت هر یک به شناخت دیگری بستگی دارد. هدف از انجام این تحقیق توصیفی و تحلیلی، شناسایی مرزهای سنّت و بدعت و مسائل مربوط به هر کدام می باشد. نگارنده این پایان نامه به دنبال رسیدن به جواب سوالاتی همچون سنّت و بدعت چیست؟، مهمترین علل دور شدن از سنّت ها و گسترش بدعت ها در گذشته و حال در جامعه اسلامی چه می باشد؟، معیار نهج البلاغه در مورد بدعت چیست؟، مصادیق بدعت های آشکار در اسلام کدامند؟، آیا هر کار تازه ای بدعت محسوب می شود؟ و ... می باشد. مباحث مطرح شده در این پایان نامه در پنج فصل سازمان یافته است. در فصل اوّل پس از مقدمه، به ترتیب مطالبی پیرامون تعریف و بیان مسأله، هدف از اجراء و سابقه تحقیق، سوالات پژوهشی و روش تحقیق نگاشتیم در فصل دوّم مفاهیم سنّت و بدعت از جهت معنای لغوی را بررسی می کنیم و آنگاه به تفصیل راجع به معنای اصطلاحی هر دو مفهوم بحث کرده و نظر علمای شیعه و سنّی را در مورد هر کدام بیان میکنیم. در فصل سوّم ابتدا انواع دیدگاه های علمای اسلام راجع به مفهوم و حدود بدعت حرام توضیح داده و آنگاه بدعت از منظر قرآن و روایات را با ذکر نمونه هایی از بدعت های پیش از اسلام مورد بررسی قرار می دهیم. در فصل چهارم ضمن بیان خطبه ها، نامه ها و کلمات قصاری از نهج البلاغه که راجع به سنّت و یا بدعت است، شروح مختلفی را که علمای شیعه و سنّی بر آن ها نگاشته اند را نیز آورده ایم. در فصل پنجم نیز به بررسی علل و منشاء پیدایش و گسترش بدعت ها پرداخته و سپس برخی از مصادیق بدعت پس از رحلت نبی مکرّم اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم را بیان کرده و در نهایت خلاصه و جمع بندی از تمام مطالب پایان نامه ارائه می دهیم.

چکیده جاذبه و دافعه، قانونی است جهان شمول و در اجزای عالم هستی وجود دارد، چه جمادات و چه حیوانات و بالاترین حالت آن در میان انسان ها موجود است. انسان به خاطر اینکه اعظم مخلوقات است، این جاذبه تنها، با جسم او در ارتباط نیست و بالاتر از آن با روح او ارتباط دارد و این روح است که با توجه به کامل یا ناقص بودن، این قانون را به اجرا درمی آورد و در ارتباط با انسان های دیگر باعث حبّ و بغض می گردد. امام علی? در بین همه ی انسان ها از روحی بزرگ برخوردار است، که باعث به وجود آمدن جاذبه و دافعه ای بسیار نیرومند در ایشان شده است و این قانون در سراسر زندگی ایشان جریان داشته و در دوران حکومتشان بسیار شاخص تر بوده است. رفتار ایشان با دیگران برگرفته از حق و عدالت بوده، اما متأسفانه برخی با جهل و گمراهی خود و همچنین عدم شناخت به حق و عدالت باعث مشکلاتی برای ایشان شده اند. رفتار و منش امام علی? گاهی باعث جذب دشمن و گاهی باعث دفع یارانشان می شد، در این میان افرادی نیز بودند که تا لحظه آخر جزء وفادارترین یاران امام? می ماندند و جان خود را در این راه از دست می دادند و عکس آن نیز در میان دشمنان حضرت یافت می شود. این رساله در صدد است جاذبه و دافعه امام علی? را به عنوان الگو برای هر مسلمان، مورد بحث و سرِّ جذب یا دفع افراد را در زندگی امام? مورد بررسی قرار دهد. توجه به این نکته لازم است که داشتن جاذبه و دافعه به حق، برگرفته از تقوای الهی است و وقتی انسان به این مرحله می رسد باید همه ی اعمال و رفتارش خداپسند باشد و در این مسیر داشتن صبر و تحمل و مدارا در برابر اشتباهاتی که به ضرر جامعه نیست لازم و ضروری ست، در چنین شرایطی شخصیت و سرشت افراد نیز در جذب و دفع اثرگذار است. امام علی? بر هیچ امری چون عدالت اصرار نورزیده است. آن حضرت در مواردی مصلحت اندیشی نشان می داد و بر آن چه درست می دانست و برخی یاران یا گروههای اجتماعی خلاف آن را می خواستند، اصرار نمی کرد و از نظر خود کوتاه می آمد، اما بر تحقق عدالت پای می فشرد و درباره ی کوتاهی در آن سخت برمی آشفت و هیچ چیز چون ستم و بیداد بر مردمان او را آزرده نمی ساخت و به آن واکنش وانمی داشت. اینقدر عمل به عدالت و اجرای عدالت برای امام? مهم و ارزشمند بود، که حاضر نشد سرپرستی و حکمرانی برخی از حاکمان ظالم و جائر در عهد عثمان چون معاویه را بپذیرد. همین اجرای عدالت سبب دفع افراد ناباب از اطراف امام می شد. کلمات کلیدی: امام علی?، سیره، جذب، دفع، نهج البلاغه.

چکیده خانواده خمیرمایه و سنگ بنای جامعه بزرگ انسانی است. در نظام خانواده، هر یک از اعضاء جایگاه خاص خود را دارند، که با جایگاه دیگری متفاوت است. در بین اعضاء خانواده مرد دارای جایگاهی مهم و تأثیرگذار است. از یک سو به عنوان همسر، تأمین کننده ی نیازهای روانی، عاطفی، مادی و معنوی همسر خویش است، و از سویی دیگر به عنوان پدر، مسئولیت سرپرستی، حمایت و هدایت فرزندان را به عهده دارد. این تحقیق بر آن است با روش توصیفی ـ تحلیلی و با مطالعه متون دینی، به ویژه روایات و علی الخصوص نهج البلاغه، چگونگی رفتار امام علی? در خانواده نسبت به همسر و فرزندان را تحت عنوان «سلوک امام علی? در شئون خانوادگی با تأکید بر نهج البلاغه» مورد بررسی قرار دهد. ابتدا به احسان و محبت امیر مومنان علی? به خانواده پرداخته می شود. از دیدگاه امام علی? اساس و بنیان خانواده ی اسلامی بر محور صمیمیت و محبت بنا شده است. با توجه به اینکه سرسبزی و شادابی کانون خانواده به حضور بانشاط زن بستگی دارد و زن موجودی عاطفی است و نشاط وی به محبت مرد وابسته است، لذا در روایات و سیره ی معصومین? و امام علی?، درمورد محبت مرد به همسر خویش سفارش بسیار شده است و البته این محبت گرچه در رفتار مرد نشان داده می شود، لیکن لازم است به زبان نیز ابراز گردد. رفتار و برخورد حضرت علی? با همسر و فرزندان خویش، به گونه ای بود، که نه تنها عطر عشق و علاقه را در زندگی میان زن و شوهر و ‏پدر و فرزند جاری می ساخت، بلکه باعث استحکام بنیان خانواده در سخت ترین شرایط می گردید .‎بعد از آن این اصل در زندگی امام مورد بررسی قرار می گیرد که محبت و علاقه ی فراوان آن حضرت به اعضای خانواده هرگز مانع اجرای احکام و اوامر الهی نسبت به خانواده نبوده است. حضرت در اجرای احکام و اوامر الهی هیچ تفاوتی بین خانواده ی خویش و افراد دیگر قائل نبودند. از آنجایی که مرد به عنوان سرپرست خانواده شناخته می شود، علاوه بر محبت نسبت به اعضای خانواده وظایفی را در قبال همسر و فرزندان خویش برعهده دارد. در فصل آخر به حقوق همسر و فرزندان از دیدگاه امیر مومنان علی? پرداخته می شود. کلید واژه: امام علی?، خانواده، همسر، پدر، فرزند، نهج البلاغه.

چکیده اصل یا قاعده صحت یکی از اصولی است که با مستندات فقهی همچون آیات ،روایات ،اجماع وبنای عقلا توسط شارع مقدس در جهت مصلحت نوعیه تسهیل و جلوگیری از عسر وحرج افراد در جامعه مشروعیت یافته است، اصل صحت به دو معنای وضعی و تکلیفی، دارای کاربرد است.صحت تکلیفی به معنای درستی وجواز و عدم حرمت وگناه بودن عملی یا قولی که شک در عدم جواز و حرمت و کذب آن داریم مطرح می شود، قاعده ی صحت با قواعدی مانند سوق مسلمین ، ید، فراش و طهارت و برائت مرتبط است. در این پژوهش اصاله الصحه به معنای تکلیفی در فعل و قول دیگران اعم از اعتقادات، احکام، عبادات و نقش آن در تسهیل امور جامعه وعدم عسر وحرج در زندگی فردی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. این که آیا این قاعده فقط فعل و قول مسلمان یا عادل و یا غیر مسلمان و شخص فاسق و در معرض اتهام را نیز شامل می شود، بخش دیگری از مسائل این پژوهش می باشد. کاربرد اصل صحت به معنای تکلیفی علاوه بر جنبه ی فقهی وحقوقی، دارای جنبه اخلاقی است وحسن ظن نسبت به اعمال و اقوال دیگران را شامل می شود، مگر این که عدم جواز و فسق بودن عمل و یا کذب سخن احراز شود. مطابق اصل صحت، قول و فعل مسلمانان و حتی غیر مسلمان و شخص فاسق و طفل ممیز هنگام شک، تا دلیلی بر خلاف آن احراز نشده است، حمل بر صحت می شود. در تعارض اصل صحت با استصحاب اعم از حکمی و موضوعی ، این اصل با توجه به اماره بودن مقدم می شود. به علاوه اجرای اصل صحت به معنای تکلیفی در اقوال و افعال دیگران و پرهیز از سوءظن، سبب آرامش روحی و روانی فرد وجامعه و رهایی از گناه شده و تأثیر زیادی در جلب محبت دیگران وعدم دشمنی وحسادت آنان دارد . کلمات کلیدی : اصل صحت، اصاله الصحه تکلیفی، حسن ظن، اباحه، حلیت، برائت ، اماره .