ریاست مرد بر خانواده که تحت دو موقعیت قوامیت مرد بر زن و ولایت پدر بر فرزند مطرح می گردد، به عنوان قاعده ای امری، تکلیف و مسوولیتی را در جهت مصلحت اندیشی و حفظ نظام خانواده متوجه مرد می نماید. البته با توجه به اختیارات ناشی از این مسوولیت و لزوم متابعت اعضاء از ریاست خانواده، جهت تحقق این موقعیت، ریاست مرد بر خانواده نمایی از حق نیز به خود می گیرد. و در نهایت به صورت آمیزه ای از حق و تکلیف در نظر گرفته می شود. این ریاست مطلق نبوده بلکه دارای شرائط و حدود معین می باشد. از جمله شرائط ریاست مرد بر خانواده اهلیت قانونی و قدرت و توانایی اداره خانواده می باشد که در صورت عدم تحقق این شرائط، مرد از این مسوولیّت منعزل می گردد. مطابق ماده 1105 قانون مدنی ریاست مرد در ارتباط با همسر به رابطه زوجیت محدود بوده و استقلال مالی و اجتماعی زن نادیده گرفته نمی شود. در ارتباط با فرزند نیز اگرچه اصل بر عمومیت و فراگیری اختیار پدر در امور مالی و غیر مالی می باشد لیکن رعایت مصلحت و غبطه مولی علیه، اختیار ولایی پدر را محدود می نماید.