اصولاً توسعه فیزیکی یک شهر بیش از هر چیز تابع شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی است . زیرا عوارض و پدیده های طبیعی در مکان گزینی، پراکندگی، حوزه نفوذ، توسعه فیزیکی، مورفولوژی شهر و امثال آن اثر قاطعی دارند و گاه به عنوان یک عامل مثبت و زمانی به صورت یک عامل منفی و بازدارنده عمل می کنند. واحدهای ژئومورفولوژی همیشه با پویایی و دینامیسم محیط طبیعی در ارتباط است. هر گونه اقدام در راستای توسعه و عمران شهرها و روستاها به نحوی با پویایی و دینامیسم مذکور و در نهایت با پدیده های ژئومورفولوژی تلاقی می نماید. قرارگرفتن ایران در کمربند آلپی و شرایط جغرافیایی ویژه منجر به این شده است که این سرزمین از تنوع ژئومورفولوژیکی زیادی برخوردار شده و باعث شکل گیری و توسعه شهرها و روستاها بر روی لندفرم های خاص شده است. ژئومورفولوژی از ارکان مطالعات محیطی محسوب می شود و هر گونه بهره برداری و برنامه ریزی بدون توجه به این علم نتایج زیانبار طبیعی، اقتصادی و اجتماعی به دنبال خواهد داشت و مهمترین هدف تامین رفاه شهرنشینان به وسیله ایجاد محیطی بهتر، سالم تر و مساعدتر است.شهرلاهیجان ساخته شده برسرزمین هموارجلگه ای که حاصل رسوبات ناشی ازسفیدرودبه جای مانده است ودرجنوب آن کوههای البرزوجوددارد و دارای پیشینه جمعیتی وتاریخی مهمی درگیلان ودارای لقب پایتخت گردشگران جهان اسلام است که قابلیتهاومحدودیت های زیادی ازنظرژئومورفولوژی ایجادنموده است.برای رسیدن به توسعه فیزیکی توجه به این قابلیتهاومحدودیتهای ژئومورفولوژی ضرورت داردکه دراین تحقیق سعی می شودقابلیتهاومحدودیتهای توسعه فیزیکی ازمنظرژئومورفولوژی کاربردی موردبررسی قرارگیردو روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات به دست آمده با استفاده دو شکل مطالعات اسنادی- کتابخانه ای و بررسی میدانی است.دراین تحقیق سعی گردیده که مطالعه همه جانبه صورت گیرد.

هر طرح یا پروژه پژوهشی بایستی از یک برنامه اجرایی تبعیت کند به نحوی که اقدامات ، فعالیتها و اموری که در جریان فرایند طرح به آنها پرداخته می شود را نیز در بر میگیرد ،بنابراین با انجام چنین پژوهش علمی آن هم با این گستردگی بدون برنامه یا طرح اجرایی امکان پذیر نمی باشد. در کشور ما به لحاظ ساختار و موقعیت آن ، مخاطرات طبیعی یکی از عوامل ایجاد بحران محسوب می شود. بحران در حقیقت یک فشار زایی روانی –اجتماعی بزرگ است که باعث درهم شکسته شدن انگاره های متعارف زندگی می شود و با آسیبهای جانی و مالی، تهدیدها ،خطرها،و نیازهای تازه ای را بوجود می آورد .لذا فاکتورها و عوامل ژئومورفولوژی از یک سو و فعالیت انسان از سوی دیگر منجر به مورفوژنز خاصی در منطقه می گردد که عملکرد این عوامل میتواند همراه با ایجاد خطر بحران سازی برای انسان همراه باشد.بنابراین برای شناخت بیشتر و دستیابی به راهکارهایی کارآمد جهت مقابله با بحران انجام این تحقیق ضروری بنظر میرسد ومدیران و برنامه ریزان محلی را در جهت رویارویی با مخاطرات محیطی و شناخت نواحی بحران خیز یاری می دهد. در این تحقیق جهت برنامه ریزی محیطی برای کنترل عوامل خطر زا نظیر حرکات دامنه ای وسیل ابتدا نقشه ژئومورفولوژی را با استفاده از نقشه توپوگرافی 1:50000 و نقشه زمین شناسی 1:100000 و سپس با استفاده از بازدید میدانی تدقیق گردید در نهایت با شرایط موجود جنبه های کاربردی برنامه ریزی محیطی و شیوه های مدیریت مناسب تر معرفی می گردد.

همانطور که می دانیم تا چند سال آینده جهان با بحران بی آبی کم سابقه ای در طول عمر خود مواجه خواهد شد که دانشمندان سعی داشتند با ارائه روشهایی به ذخیره آب بپردازند و از هدر رفتن آن جلوگیری کنند ، ازآنجاکه هدف از اجرای طرح های توسعه بهبود ابعاد مختلف جوامع انسانی است. انجام مطالعات اجتماعی، زیست محیطی ،اقتصادی وغیره برای کسب آگاهی بیشترازملزومات پیشرفت و کاهش پیامدهای منفی ناشی از اجرای طرح ضروری می باشد.با توجه به بررسی انجام گرفته در پایان نامه حاضر با توجه به این اهداف می باشد : اول تبیین ابعاد مختلف برنامه ریزی و ارزیابی ، مشارکت در اسکان مجدد افراد ساکن در محدوده مخزن سد ، دوم تبیین پیامدهای اجتماعی و اقلیمی طرح های توسعه. نتایج حاصله به این شرح می باشد: اول طرح های توسعه منابع آب برای موفق شدن به همکاری نیروی کار محلی، همکاری مردم محلی درزمینه در اختیار قراردادن زمین ها، اعتماد مردم به اقدامات توسعه ای برنامه ریزی شده و صورت گرفته است، دوم با توجه به پایین بودن سطح رفاه اجتماعی، اقتصادی ، بهداشت و...در روستاهای محدوده مخزن سد انتظار بر آن است که با اجرای طرح به شرایط مطلوب تری نائل آیند.

کشور ایران از جمله کشورهایی است که با مسائل مرتبط با حرکات توده ای و زمین لغزه ها دست به گریبان است. کشور ما سرزمینی است که به دلایل زمین شناختی،توپوگرافیکی واقلیمی برخی سوانح طبیعی چون زلزله،سیلاب و زمین لغزه ها درآن به کرات رخ می دهند . نزدیک به نیمی از مساحت کشور کوهستانی و دارای شیبهای تند است . لرزه خیزی،وجود گسلهای فعال و سازوکار بارش باعث می شودکه هر ساله زمین لغزه های متعددی در نواحی کوهستانی کشور رخ دهد وخسارات قابل توجهی به محیط زیست انسانی و طبیعی وارد آید. در پژوهش حاضر سعی بر آن است که پس از شناسایی مخاطرات ژئومورفولوژیک، عوامل موثر بر ایجاد آن و وضعیت رخداد آنها از نظر زمانی و دامنه وسعت آنها و محل وقوع آنها در دامنه جنوبی کوه دماوند مورد بررسی قرار گیرد تا شاید بتوان به ارائه راهکارهای اجرایی مناسب جهت کاهش آسیب ها و یا حتی خنثی نمودن اثرات آنها دست یافت تا بدین طریق بتوان به برنامه ریزان و مسئولین مربوطه یاری رساند. مخاطرات ژئومورفولوژیک هر یک طی فرآیند پیچیده ای تحت تأثیر عوامل مختلفی رخ می دهند، بنابراین بررسی و پژوهش بر روی این این مخاطرات ، دلایل وقوع آنها ، پهنه بندی خطر وقوع و ارائه راهکارها ودستورالعمل هایی جهت کنترل و تثبیت آنها در این محدوده می تواند تا حد زیادی از بروز خسارات جانی ومالی و زیست محیطی در آینده بکاهد. در این تحقیق با استفاده از مدل سلسه مراتبیahp ، نقشه پهنه بندی مخاطرات منطقه مورد مطالعه در نرم افزار gis تهیه و تفسیر گردید. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که استفاده از عکس های هوایی قدیمی و جدید با مقیاس مناسب ( 1:20000 تا 1:50000 ) برای تشخیص نواحی گسسته شده و دارای حرکتهای توده ای نسبت به تصاویر ماهواره ای لندست بسیار ارجحیت دارد زیرا وضوح نواحی گسیخته شده و لغزیده در عکسهای هوایی بسیار بیشتر است همچنین مهمترین عوامل موثر در وقوع مخاطرات ژئومورفولوژیکی در منطقه ، لایه بندی گسلها و شکستگی ها و شبکه زهکشی می باشد .

توسعه ی شهری در هر کشور یک امر اتفاقی نیست و از سوی دیگر کنترل روند آینده ی آن، نیاز به برنامه ریزی های دقیق دارد.در این میان می توان به آسیب پذیری مخاطرات طبیعی در پهنه های شهری اشاره کرد، که در صورت عدم توجه به آن درصورتی که توسعه شهر به سمت اراضی با آسیب پذیری بالا باشد، میزان مخاطرات را افزایش داده و تلفات جانی و مالی فراوانی به همراه خواهد داشت. توجه به این امر محور اصلی این پژوهش می باشد. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد که از جهت نوع پژوهش کاربردی می باشد. در این تحقیق بعد از جمع آوری داده ها از مدل ahp و saw برای تحلیل آسیب پذیری منطقه و تعیین جهات توسعه منطقه انتخاب شده اند، که از مدل ahp جهت وزن دهی به شاخص های مورد نظر استفاده شده و از مدل saw در جهت روی هم قرار گیری لایه ها در نرم افزار gis بهره برده شده است. بعد از تجزیه تحلیل های صورت پذیرفته، نقشه نهایی که پهنه بندی میزان آسیب پذیری از زلزله بوده ارائه گردیده است که با توجه به این نقشه جهات بهینه توسعه شهری تعیین گردیده است و فرضیات پژوهش آزمون شده اند. طبق نقشه ارائه شده محدوده شمالی منطقه دارای بیشترین آسیب پذیری و محدوده جنوب شرقی دارای کمترین آسیب پذیری از لحاظ زلزله می باشد. شرایط با بیشترین آسیب پذیری همانطور که در نقشه مشهود می باشد در قسمت جنوب غربی منطقه نیز وجود دارد. saw و ahp واژه­های کلیدی: توسعه شهری، جهات بهینه توسعه، آسیب پذیری، زلزله، مدل های