بیماری ms یک بیماری خودایمنی مزمن است؛ که در آن غشاء میلین نورون¬های دستگاه عصبی مرکزی (cns) آسیب دیده و آکسون¬ها تخریب می¬شوند. تخریب این آکسون¬ها باعث ایجاد پلاک¬های ms در مغز می¬شود؛ که با اختلال در سیستم عصبی، ناتوانی¬های حرکتی، بینایی و شناختی همراه است. تخمین زده می¬شود؛ که حدود 5/2 میلیون نفر در سرتاسر جهان به ms مبتلا باشند. ایران در ناحیه با شیوع متوسط قرار دارد و آمار ابتلا به آن در کشور رو به افزایش است. این بیماری یک بیماری پیچیده است؛ و تحت تاثیر عوامل محیطی و ژنتیکی متفاوتی می¬باشد. از عوامل ژنتیکی موثر در بروز بیماری¬های خودایمنی ناحیه hla و ژن¬های دیگر در خارج از این ناحیه هستند. از ژن¬های خارج از این ناحیه می¬توان به ژن npy اشاره کرد؛ که در ارتباط با بیماری¬های خودایمنی و ms مطالعات فراوانی بر روی این ژن انجام شده است. این ژن یکی از رابطه¬های بین سیستم عصبی و ایمنی است؛ و در عملکرد صحیح سیستم ایمنی حائز اهمیت است. در این مطالعه فراوانی ژنوتیپی و آللی پلی¬مورفیسم¬های تک نوکلئوتیدی rs16147 و rs16139 از این ژن و پلی¬مورفیسم¬های rs77529119 و rs9764 از ژن npy y1 (گیرنده npy) در دو گروه بیمار مبتلا به بیماری ms و افراد سالم بررسی شد. در این میان آلل جهش یافته پلی¬مورفیسم rs16147 ارتباطی (p-value: 0.030) را با انواع بیماری ms نشان داد.

بیماری مولتیپل اسکلروزیس،بیماری کمپلکس سیستم عصب مرکزی است که با التهاب ،تخریب میلین و تحلیل آکسون مشخص می گردد. مولتیپل اسکلروزیس را به دلیل وجود پاسخ های ایمنی که بر علیه سلول های عصبی پدید می آیند ، جزء بیماری های خودایمنی قرار می دهند. تخمین زده می شود که نزدیک به 2.5 میلیون نفر در دنیا وحدود 60000 نفر در ایران به ms مبتلا باشند. مطالعه این بیماری، به خاطر شیوع بالای جهانی و فقدان اطلاعات کافی در مورد پاتوژنز بیماری ،از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است . مطالعات متعدد بیانگرتعامل عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز بیماری هستند.امروزه، ویتامین d به عنوان یک فاکتور خطر مهم در افراد دارای استعداد ژنتیکی ابتلاء به ms مطرح می باشد. اثر حفاظتی ویتامین d، روی سیستم عصبی در بیماری مولتیپل اسکلروزیس تا حدودی مشخص شده است زیرا توزیع جغرافیائی این بیماری نشان می دهد که ریسک ابتلاء به بیماری در مناطق نزدیک استوا تقریبا صفر می باشد و با دور شدن از استوا در هردو نیمکره افزایش می یابد. ویتامین d ، با گیرنده هسته ای vdr تاثیرات خود را اعمال می نماید. vdr با rxr هترودایمر تشکیل داده وبه توالی vdre در نواحی تنظیمی ژن های هدف متصل گردیده و سبب تغییر بیان آن ها می شود. پژوهش های انجام یافته روی ویتامین d ، نشان می دهند که ویتامین d، احتمالا بربیان ژن های دخیل در التهاب موثر است و شواهد بیانگر آن است که احتمالا فرایند های التهابی در بروزاین بیماری نقش دارند. با این حال ، پاتوژنز و مکانیسم مولکولی تاثیر ویتامین d بر ژن های احتمالی دخیل در بیماری شناخته نشده است . بر این اساس ، بررسی تاثیر ویتامین d، بر ژن های مسیر متابولیسمی ویتامین d و ژن های پیشنهادی مسیر التهابی جزء اهداف این پژوهش می باشد. همچنین ، مطالعه تاثیر این داروی احتمالی بروضعیت بالینی بیماران از اهداف دیگر این تحقیق می باشد. به همین منظور دو مورد از ژن های کلیدی مسیر متابولیسمی ویتامین d، یعنی ژن های cyp27a1,cyp27b1 از آنزیم های مهم این فرایند و چهار مورد از ژن های مسیر التهابی نظیر ژن های il2,il4,il6,il17a مورد سنجش بیان ، پیش و پس از تیمار با ویتامین d در بیماران به روش qrt-pcr قرارگرفتند. نتایج حاکی از وجود تفاوت بیان ژن il6 (p=0.004) ، ژن il 17a(p=0.014) , ژن cyp27b1(p=0.01) بعد از تیمار با ویتامین d نسبت به قبل از تیمار می باشد. اما ، تفاوت معنی داری در بیان ژن il2 (p=0.67) ، ژن il4 (p=0.8) و ژن cyp27a1 (p=0.3) پس از تیمار با ویتامین d نسبت به پیش از تیمار مشاهده نگردید. وضعیت بالینی بیماران ، پس از تیمار با این دارو ، بهبود یافت. مطالعه حاضر پیشنهاد دهنده تاثیر این دارو روی برخی ژن های احتمالی و مهم در روند پاتوژنز این بیماری می باشد. دستاوردهای این پژوهش خواهند توانست دیدگاه های مناسبی را برای مطالعات آینده و اپی ژنتیکی روی ژن های مذکور در بیماری ms فراهم نمایند.