نام پژوهشگر: علیرضا علی قنادی
فروغ صالحی پور باورصاد سعید افشارزاده
جنس laurencia از راسته ceramiales، خانواده rhodomelaceae و شاخه جلبک های قرمز می باشد که برای اولین بار در سال 1813 توسط lamouroux و تنها با هشت گونه شناسایی و معرفی شد. از این جنس امروزه 170 گونه گزارش شده است که اکثر اعضای آن در خطوط ساحلی مناطق حاره مثل جنوب ایران یافت می شوند. بسیاری از این گونه ها دارای مورفولوژی متغیری هستند که تنها از طریق ویژگی-های تولیدمثلی و تفاوت های آناتومی جزئی متمایز می شوند. تمایز گونه ای در جلبک های قرمز مخصوصا جنس laurencia به علت درجه بالای تنوع مورفولوژیکی بین افراد بسیار پیچیده و دشوار است. مشخص شده است که گونه های laurencia متابولیت های ثانویه هالوژن دار متنوع و منحصر به فردی را تولید می کنند. پایداری و ثبات این ویژگی و ارزش کموتاکسونومیک آن توسط مطالعات شیمیایی به اثبات رسیده است چرا که خصوصیات شیمیایی این گونه ها تحت شرایط متفاوت ثابت مانده و تغییری نمی کند. پس با استفاده از این متابولیت ها می توان ضوابط و معیارهایی برای تاکسونومی پیچیده این جنس استفاده کرد. تاکنون شناسایی و تاکسونومی اعضای این جنس در ایران تنها بر اساس صفات مورفولوژیک بوده است و گونه های معرفی شده مورد تردید می باشند و قابل ذکر است که چند گونه از این جنس تنها براساس صفات مورفولوژی معرفی شده است و از خصوصیات تشریحی و شیمیایی که ثبات بیشتری دارد، در شناسایی گونه ها استفاده ای نشده است. به منظور بررسی صفات آناتومیک به همراه صفات مورفولوژیک از چند ایستگاه در سواحل و جزایر خلیج فارس و از تاریخ تیرماه 91 تا خرداد 92 نمونه برداری انجام گرفت و در مجموع بر اساس بررسی صفات آناتومی و مورفولوژیکی و همچنین صفات شیمیایی، گونه های l. obtusa var. mollissima، l. obtusa var. compacta و laurencia dendroidea برای اولین بار شناسایی شدند. نتایج حاصل نشان داد که استفاده از روش فولین - سیوکالتو می تواند به عنوان یک صفت تاکسونومی در تشخیص نهایی و تائید تمایز بین گونه ها و حتی واریته های این جنس مورد استفاده قرار بگیرد. به دلیل اینکه در روش فولین – سیوکالتو میزان مواد شیمیایی پایدار، اندازه گیری می شود، از این رو پس از مطالعات مورفولوژی و آناتومی، آنالیز مناسبی در تمایز گونه ها به شمار می آید، چرا که با بررسی مقدار پلی فنو ل های بین دو نمونه ی مورد مطالعه از گونه ی l. obtusa مشخص شد که تفاوت معنی داری با یکدیگر دارند و در نهایت واریته ی l. obtusa var. mollissima از این گونه معرفی گردید.
فرحناز جبل عاملی سعید افشارزاده
جنس padina از جلبک های دریایی پرسلولی میباشد که به خانواده dictyotaceae، راستهdictyotales ، از جلبک های قهوه ای (phaeophyta) تعلق دارد. این جنس، یکی از مهمترین جنس های جلبک های قهوه ای می باشد که در اکثر دریاهای گرم دنیا مانند خلیج فارس و دریای عمان و مناطق جزر و مدی حضور دارد. این جنس در ابتدا توسط adanson در سال 1763 کشف شد و تا کنون 72 گونه در مناطق مختلف دنیا از این جنس شناسایی شده که 9- 6 گونه برای سواحل جنوبی ایران گزارش گردیده است. در ایران تا به حال چند گونه از padina در سواحل هرمزگان و سیستان و بلوچستان گزارش شده است. گونه هایpadina حاوی مقادیر زیادی از عناصر مختلف و منبع بسیار مهمی از کربنات کلسیم می باشند. گونه های متفاوت این جنس، دارای خواص آنتی باکتریایی، آنتی ویروسی و آنتی اکسیدانی به دلیل حضور متفاوت متابولیت های ثانویه (مانند ترکیبات پلی فنولی و کاروتنوئیدها) می باشند. شناسایی گونه های این جنس در ایران اساسا از طریق مطالعات مورفولوژی بوده است و از خصوصیات تشریحی و شیمیایی که از ثبات بیشتری برخوردار می باشند، در شناسایی گونه ها استفاده ای نشده است. به منظور بررسی صفات آناتومی و مورفولوژی، نمونه هایی از این جلبک از سواحل و جزایر خلیج فارس در تاریخ تیرماه 91 تا خرداد 92 جمع آوری گردید و در مجموع بر اساس بررسی صفات تشریحی و مورفولوژیکی و همچنین صفات شیمیایی، گونه های p. australis، p. tetrastromatica، p. antillarum، p. jonesii (گونه ی جدید)، p. pavonica وp. sp1 شناسایی شدند. نتایج حاصل نشان داد که استفاده از روش فولین - سیوکالتو می تواند به عنوان یک صفت تاکسونومی در تشخیص نهایی گونه های این جنس مورد استفاده قرار بگیرد. به دلیل اینکه در روش فولین - سیوکالتو میزان مواد شیمیایی پایدار اندازه گیری می شود، از این رو پس از بررسی های مورفولوژی و آناتومی، آنالیز مناسبی در تمایز گونه ها به شمار می آید. در نهایت با بررسی مقدار متفاوت پلی فنولها بین نمونه ها مشخص شد که تفاوت معنی داری با هم دارند و 6 گونه ی مشخص شده از طریق صفات ریخت شناسی و تشریحی با میزان پلی فنول های متفاوت از یکدیگر تفکیک گردیدند.
زهرا عزیزالهی علیرضا علی قنادی
استفاده از گیاهان دارویی آروماتیک برای درمان بسیاری از بیماری های انسان به دلیل ویژگی های ملایم و اثرات جانبی کم آن ها در جهان رو به افزایش است. برای محافظت مصرف کننده های این گیاهان دارویی از آلودگی احتمالی آن ها، لازم است که کیفیت این گیاهان کنترل شود. مرزه گیاهی دارویی است که در طب سنتی به عنوان داروی اشتهاآور، محرک، خلط آور، ضد نفخ و تقویت جنسی استفاده می شود. این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات فنولی در اسانس فرار خود دارای فعالیت های ضدمیکروبی و ضداسهال است و برای درمان انواع مختلفی از بیماری های عفونی مورد استفاده قرار می گیرد. مرزه هم چنین در صنایع غذایی به عنوان عوامل عطردهنده و در آشپزی مورد استفاده قرار می گیرد. شرایط محیطی، اتمسفر، خاک، داشت و برداشت از جمله عواملی هستند که نقش مهمی در آلودگی گیاهان دارویی به وسیله فلزات سنگین ایفا می کنند. هدف این پروژه بررسی اسانس فرار، برخی پاسخ های فیزیولوژیکی و مقدار فلز جذب شده به وسیله این گیاه می باشد. به منظور بررسی اثر کادمیم و سرب بر فاکتورهای رشد، سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی، مقدار کلروفیل و کربوهیدرات ها و هم چنین محتوا و مقداراسانس فرار، بذر گیاه مرزه در گلدان های پلاستیکی حاوی پرلیت کاشته شدند و به مدت 60 روز با محلول غذایی هوگلند تغذیه گردیدند. سپس گیاهان به مدت 2 هفته تحت تیمار غلظت های متفاوت کادمیم(ppm 15، 12، 8، 5، 5/2، 0) و سرب (ppm 100، 50، 25، 10، 5، 0) قرار گرفتند. گیاهان تیمار داده شده با غلظت های مختلف کادمیم و سرب افزایش در محتوای فلز در بخش هوایی و ریشه و کاهش وزن خشک را نشان دادند. غلظت کادمیم و سرب و تجمع آن هم در بخش هوایی و هم در ریشه با افزایش غلظت این فلزات در محلول غذایی افزایش گردید که البته مقدار آن ها در ریشه بیشتر از بخش هوایی بود. نتایج نشان داد که فعالیت آنتی اکسیدانی و فعالیت آنزیم های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز، محتوای پرولین، کربوهیدرات و آنتوسیانین در مقایسه با گروه کنترل افزایش یافته است. افزایش فعالیت سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی می تواند در ارتباط با مقاومت گیاه به شرایط تنشی مختلف و در نتیجه آن رشد طبیعی گیاه تحت شرایط محیطی بد باشد. با بررسی اسانس فرار گیاهان تیمار داده شده با غلظت-های مختلف کادمیم توسط دستگاه gc mass، در مجموع 26 ترکیب از اسانس فرار گیاه مرزه شناسایی شد. مشاهده گردید که علیرغم کاهش وزن خشک بخش هوایی تحت سمیت کادمیم، افزایش درصد اسانس فرار رخ داده است. ترکیبات اصلی شناخته شده در اسانس فرار مرزه که با افزایش تجمع کادمیم در بخش هوایی افزایش یافته اند، شامل کارواکرول، گاما- ترپینن و پی- سیمن بودند. افزایش در مقدار کارواکرول، گاما- ترپینن و پی- سیمن در گیاه مرزه رشد داده شده تحت کادمیم، نشان دهنده بهتر شدن کیفیت اسانس فرار این گیاه می باشد. کلید واژه ها: مرزه، کادمیم، سرب، اسانس فرار، دفاع آنتی اکسیدانی