در این رساله سعی بر آن است تا با به¬کار بستن روش توصیفی و تحلیلی، رابطه و نسبتی که میان صورت و کارکرد در معماری یک بنا وجود دارد، بررسی شود.صورت در یک اثر معماری هم بارِ زیباشناسیِ بنا را به دوش می¬کشد و هم لایه¬های معنایی را که بنا، به مخاطب خود القا می¬کند. صورت با روانِ انسان در ارتباط است، از سوی دیگر کارکرد در بنا، برای رفع نیاز آدمی است. صورت عمدتاً عامل درونی بنا و کارکرد عمدتاً عاملی بیرونی است و بر این اساس یک بنا می¬تواند علاوه بر انجام صحیح کارکرد خود بیانگر ایدئولوژی و تفکری خاص نیز گردد. در طی روند این پژوهش، با مقایسه¬ای تطبیقی میان دو بنای مذهبی متأثر از یک سبک معماری که کارکردی کم و بیش متفاوت دارند، این رابطه و نسبت میان صورت و کارکرد، در معماری ایرانی- اسلامی نشان داده ¬می¬شود. صورت و کارکرد در این¬گون? معماری همگام با هم به روند شکل¬گیری یک بنا کمک می¬کنند. در مسجد شیخ لطف الله و کلیسای وانک با آنکه صورت هر دو بنا بسیار به¬هم شباهت دارد اما بنا به کارکرد متفاوت در همان شباهت¬ها گاه تفاوت¬ها را می¬بینیم و هم¬چنین با وجود تفاوت کارکردی، آنجا که امکان¬پذیر بوده است صورت تفاوت نکرده است بلکه بیانگر ویژگی¬های هنر ایرانی شده است.