نام پژوهشگر: زینب رضایی عارفی
زینب رضایی عارفی جواد عباسی
در پی حمله و سلطه مغولان در ایران، ساختارهای سیاسی و بسیاری از مراکز اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی رو به نابودی گذاشت. مغولان بیابانگرد با روحیه و خصلت نظامیگری قدم در این سرزمین گذاشته و همچون پیشینیان ترکتبار حاکم بر ایران، پی به ضرورت بهرهمندی از توان و تجربه دیوان سالاران ایرانی بردند. آنان برای تداوم حکومتشان با کمک این دیوان سالاران در صدد بازسازی کشور برآمدند. خاندان رشیدی از جمله مهمترین خاندان های دیوانی این دوره (694-736ه.ق) بودند. این خاندان در حدود نیمی از کل عصر ایلخانی، یعنی از عصر غازان خان تا پایان این دوره ، حضوری موثر در امور حکومتی داشتند. با این حال تا آنجا که به پژوهش های تاریخی مربوط می شود، بررسی در باره این خاندان بیشتر به شخص خواجه رشیدالدین فضلالدین همدانی محدود شده است. با توجه به این مهم، پژوهش حاضر بر آن است تا زندگانی و نقش تاریخی دومین شخصیت برجسته این خاندان، یعنی خواجه غیاث الدین محمد ابن رشیدالدین را ، مورد بررسی قرار دهد. براساس یافته های این رساله خواجه غیاث الدین محمد را می توان خاتم وزرای مقتدر ایرانی دانست. در سایر ادوار تاریخ ایران نظیر؛عهد تیموری کمتر شاهد قدرتنمائی و تاثیرگذاری وزیران در قیاس با دوره حاکمیت ایلخانان هستیم. عملکرد خواجه غیاث الدین محمد سبب شد یاد و میراث خاندان رشیدی پس از قتل پدر و غارت میراث مادی و معنوی او، در تاریخ ایران باقی بماند. خواجه غیاثالدین با احیاءربع رشیدی و حمایت گسترده از علماء و شعرا و عنایت به متصوفه نقش آشکاری در رونق علمی و ادبی ایران در عصر ایلخانی ایفاء کرد.