بی گمان عقل از جایگاه بلند و بنیادی در آموزه های وحیانی اسلام برخوردار می باشد. به گونه ای که از نگاه آموزه های دینی، انسانیت انسان به عقل اوست، زیرا انسان عقل است و صورت، پس هرکه از آن رویگردان شود و صورت آدمی با او بماند کامل نیست و هم چون کسی است که روح ندارد. از دیدگاه اسلام عقل به عنوان راهنما وحجت درونی انسان و موهبتی الهی است. عقل به عنوان کنترل کننده ای قوی با تشخیص خوب و بد و حق و باطل و صحیح از سقیم، انسان را کنترل و نظارت می کند تا در ورطه گناه سقوط ننماید. این کنترل و نظارت در همه ابعاد وجودی و شخصیتی انسان، اعم از بینش، گرایش و کنش می باشد آیات و روایات به خوبی نقش و کارکرد عقل را در کنترل «خویشتن» انسان بیان کرده اند. با توجه به ناهنجاری های فردی و اجتماعی که در دنیای کنونی بیداد می کند می توان دریافت که انسانها به دلیل عدم شناخت «خویشتن» و ناتوانی در استفاده از ابزار کنترل کننده وجود خود، به گناه و ناهنجاری های فردی و اجتماعی مبتلا می باشند. لذا در این تحقیق سعی شده است با معرفی ابعاد وجودی انسان، خویشتن آدمی به او شناسانده شود و کارکرد عقل در هرجنبه از شخصیت انسان با توجه به آیات و روایات تبیین گردد؛ تا انسان با به کارگیری عقل ناهنجاری¬های فردی و اجتماعی را کنترل نماید. نگارنده در این پژوهش به این نتیجه رسیده است که در صورتی که انسان به فرمان های عقل توجه نماید و عقل خویش را برنفسش حاکم کند و به هوای نفس اجازه ورود به مملکت وجودش را ندهد, راهنمایی ها و کنترل های عقل به ثمر خواهد نشست وآدمی دارای شخصیتی سالم و تکامل یافته می گردد و این همان غایت و هدف خلقت انسان، یعنی انسان کامل شدن می باشد