هدف پژوهش حاضر اثر¬بخشی آموزش راهبردهای نظم¬جویی فرایندی هیجان در وسوسه، مقابله شناختی، طرحواره¬های هیجانی و زودانگیختگی افراد مبتلا به سوءمصرف مواد مخدر و محرک بود. روش: 2 نفر مبتلا به سوءمصرف ماده شیشه و 2 نفر مبتلا به سوءمصرف ماده تریاک مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد به شیوه نمونه¬گیری در دسترس انتخاب شده و تحت آموزش راهبردهای نظم¬جویی فرایندی هیجان به مدت ده جلسه به صورت فردی قرار گرفتند، برای کنترل فاکتورهای تهدید کننده روایی درونی پژوهش برای آزمودنی ها تحت آموزش افراد گواه¬(دونفر مبتلا به ماده محرک شیشه و دو نفر مبتلا به ماده مخدر تریاک با روش همتاسازی با آزمودنی ها تحت آموزش انتخاب گردید و همه افراد طی 6 بار (1 بار خط پایه، 4 بار تدبیر، 1 بار پیگیری) به وسیله¬ی پرسشنامه عقاید وسوسه آمیز (cbq)، پرسشنامه ی نظم جویی شناختی هیجان (short-cerq-p)، پرسشنامه ی طرحواره¬های هیجانی¬(ess-p) و مقیاس زودانگیختگی بارت (bsi) ارزیابی شدند. برای تجزیه و تحلیل داده¬ها از شاخص¬های تغییرات روند، شیب، اندازه اثر و شاخص کوهن و تفسیر فراز و فرود نمودارها استفاده شد. یافته¬ها: نتایج نشان داد که وسوسه، زودانگیختگی، راهبردهای مقابله شناختی ناسازگارانه وطرحواره¬های هیجانی ناسازگارانه آزمودنی های مبتلا به سوءمصرف مواد کاهش قابل توجهی نسبت به آزمودنی های گروه گواه داشته¬اند و راهبردهای مقابله شناختی سازگارانه و طرحواره¬های هیجانی سازگارانه افزایش قابل توجهی نسبت به آزمودنی های گروه گواه داشته¬اند که این نشان¬دهنده اثربخشی درمان بوده است. نتیجه¬گیری: یافته¬های این پژوهش نشان داد که آموزش راهبردهای نظم¬جویی فرایندی هیجان می¬تواند سبب کاهش افکار و عقاید وسوسه¬انگیز و زودانگیختگی و اصلاح راهبردهای مقابله شناختی ناسازگارانه و طرحواره¬های هیجانی که منجر به بازگشت رفتارهای مصرفی و اجباری در سوء¬مصرف مواد شوند، موثر واقع گردد.¬