چکیده: در ارتباط با قرآن کریم، دانشی به نام علوم قرآنی شکل گرفته است که برخی از قرآن پژوهان در کتاب های مستقل بدان پرداخته اند، از جمله سید محمدباقر صدر در کتاب «المدرسه القرآنیه»، محمدهادی معرفت در کتاب «التمهید» از این علوم بحث کرده اند. از دیدگاه شهید صدر، وحی ارتباطی است مرموز و پنهان از درک و احساس دیگران که بین خدا و پیامبر صورت می گیرد؛ و وحی قرآنی دارای نزول دفعی در ماه رمضان و نزول تدریجی در طول 23 سال بوده است؛ اما از دیدگاه آیت الله معرفت وحی اِعلامی سریع و پنهانی است و وی منکر نزول دفعی و تنها به نزول تدریجی معتقد است. در اسباب نزول، این دو قرآن پژوه بر این عقیده اند که شناسایی اسباب نزول تأثیر به سزایی در فهم آیات دارند؛ و در مورد آیاتی که لفظ عام و سبب نزول خاص دارند، معیار را عموم لفظ و نه خصوص سبب می دانند. این دو محقق با ارجح دانستن معیار زمان در تعریف مکی و مدنی، بر این باورند به مقیاس هایی که مفسران برای بازشناسی ویژگی های آیات و سور مکی و مدنی برشمرده اند، تنها در صورت ایجاب علم و یقین به مکی و مدنی بودن، می توان اعتماد کرد. راز تفاوت آیات و سور مکی با آیات و سور مدنی، در نگاه شهید صدر توجه به اوضاع و شرایط مختلف و رعایت مقتضای حال و مقام بوده است تا از این رهگذر پروسه ای دگرگون سازی و انقلاب فردی و اجتماعی به انجام رسد. در زمینه کتابت و جمع قرآن، این دو محقق معتقدند، کتابت و تنظیم آیات در سور قرآن در زمان حیات پیامبر ?و جمع و تدوین قرآن به صورت مصحف پس از رحلت پیامبر? و در زمان خلفا بوده است. از دیدگاه شهید صدر تحدّی قرآن سه دسته هستند که عبارت اند از: دگرگونی فرهنگ و تمدّن؛ امّی بودن شخص مبارک رسول اکرم?؛ غیب گویی قرآن کریم. امّا از منظر آیت الله معرفت، تحدّی قرآن به مخاطبان آن بستگی داشته؛ و همه وجوه اعجاز را شامل می شود. کلیدواژه ها: وحی، نزول قرآن، اسباب نزول، مکی و مدنی، جمع و تدوین قرآن، اعجاز قرآن، سید محمدباقر صدر، آیت الله معرفت.