نام پژوهشگر: فاطمه هاشمی هزاوه

سیر تحول وقف و اوقاف در دوره سلجوقی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه لرستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  فاطمه هاشمی هزاوه   محسن رحمتی

با تشکیل حکومت سلجوقی به عنوان اولین حکومت های مستقل در ایران پس از اسلام ، که به قدرت رسیدن ترکان سلجوقی منجر گشت چرا که به قدرت رسیدن آنها موجبات به وجودآمدن تغییرات مهمی درزمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی در ایران شد و از آنجایی که سلجوقیان پس از به قدرت رسیدن برای کسب مشروعیت وحکومت بر مردم با اعمال تعصبات مذهبی سیاستی جدید رادر پیش گرفتند، به همین دلیل به ابعاد مختلف مذهب ومسائل مربوط به آن توجه خاصی مبذول داشتند.و به دلیل آنکه در این دوره سلجوقیان با قدرت های مهمی چون خلفای عباسی و رقبای دیگر خوداز جمله فاطمیان مصر در ارتباط وکشاکش بودند.پس به دنبال آن بودند تا بتوانند باآنها رابطه ای مناسب داشته ویا با اتحاد با آنها بر دشمنان غلبه نمایند؛ویا از در دشمنی ورقابت برخاسته، آنها را از صحنه رقابت حذف نمایند.به همین دلیل سلجوقیان تمرکز وتوجه خود را به سمت جنوب غربی قلمرو خود معطوف داشته تا با اتحاد با خلفای عباسی بر سرمسأله حج به رقابت با فاطمیان مصربپردازندوبرای خود شأن ومنزلتی در جهان اسلام به دست آورندوفاطمیان را از عرصه رقابت حذف نمایند.از سوی دیگر به دلیل وجود اختلافات ورقابت های مذهبی در داخل سرزمین وحکوت سلجوقیان باعث می شد، تا بزرگان، وزرا وحتی سلاطین سلجوقی از مذهب وابعاد مختلف آن برای پیشبرد اهداف خود بهره ببرند. که یکی از این مسائل وقف واوقاف بوده است که در این دوره نسبتا بیشتر مورد توجه قرار گرفت. به طوری که این رقابت ها منجر به شکل گیری نهضت مدرسه سازی وشکل گیری نظامیه ها گردید وازطرف دیگر این رقابت ها ی خارجی وداخلی باعث شد تاسلاطین سلجوقی برای رسیدگی به امور آن؛ دیوانی جداگانه در نظر بگیرند و افرادی شایسته ودارای جایگاه ویژه برای آن بگمارند واز آن جایی که دوره سلجوقی مشهور به عصر اقطاعات است این مسأله تأثیر به سزایی بر رشد ویا کاهش آن داشته است که ما دراین تحقیق بر آن بوده ایم که براساس سوالات مطرح شده به بررسی وضعیت وقف واوقاف در این دوره وتأثیر عوامل مختلف بر روند آن بپردازیم.