پایان نامه حاضر به بررسی تسلّط نحوی و موارد مجاز نقض آن در یادگیری پرسشهای چند گانه ی زبان انگلیسی توسط زبان آموزان بزرگسال ایرانی می پردازد. بر اساس تسلّط نحوی، در زبان انگلیسی، یک پرسشواژه مجاز به عبور از یک پرسشواژه دیگر و حرکت به ابتدای جمله نیست (*what did who buy? ). اگر چه این قاعده در دو مورد نقض می شود: (1) در پرسشهای چندگانه گفتمان وابسته (مثل which book did which student buy?) و (2) و در پرسشهای سه گانه (مثل what did who buy for whom?). به منظور بررسی امکان یادگیری تسلّط نحوی و موارد مجاز نقض آن توسط گویشوران غیر انگلیسی زبان، یک گروه زبان آموزان فارسی زبان مبتدی، یک گروه زبان آموزان فارسی زبان پیشرفته و یک گروه از گویشوران انگلیسی زبان در یک آزمون قضاوت دستوری شرکت کردند. این آزمون شامل 30 جمله دو پرسشواژه ای، 15 جمله پرسشی گفتمان وابسته، و 15 جمله سه پرسشواژه ای به اضافه سوالات گذشته نگرانه بود. زبان آموزان فارسی زبان در یک آزمون قضاوت دستوری فارسی که ترجمه آزمون دستوری انگلیسی بود نیز شرکت کردند. نتایج حاصل از هفت پرسش مطرح شده در این مطالعه به شرح زیر است: (1) شمّ زبانی گویشوران انگلیسی زبان درباره کاربرد شش نوع پرسشواژه "who" ، "what"، "where"، "when"، "how"، و "why" در جایگاه پرسشواژه دوّم در پرسشهای دوگانه زبان انگلیسی مشخّص کرد که در زبان انگلیسی who فقط می تواند به عنوان پرسشواژه اول در پرسشهای دوگانه به کار رود، پرسشواژه های what و where به لحاظ قواعد دستوری مطرح در مورد جایگاه آنها در پرسشهای دوگانه محدودیتهای کمتری دارند، قرار گرفتن پرسشواژه یwhen در جایگاه پرسشواژه دوّم در پرسشهای دوگانه زبان انگلیسی از نظر دستوری متوسط است، و مهمتر از همه پرسشواژه های how و why را نه می توان در جایگاه پرسشواژه اوّل ونه در جایگاه پرسشواژه دوّم قرار داد. در مورد زبان فارسی، به دلیل وجود خاصیّت جابه جایی آزاد پرسشواژه ها در جمله نمی توان قواعد دستوری مشخصّی را برای کاربرد شش پرسشواژه "که" ، "چه"، "کجا"، "کی"، "چطور"، و "چرا" در پرسشهای دوگانه این زبان ارائه نمود. هرچند که "چه" و "چرا" را نمی توان براحتی در جایگاه پرسشواژه دوّم به کار برد.(2) اگر چه شّم زبان آموزان فارسی زبان مبتدی درباره دستوری بودن/نبودن شش نوع پرسشواژه "who" ، "what"، "where"، "when"، "how"، و "why" در جایگاه پرسشواژه دوّم در پرسشهای دوگانه زبان انگلیسی با نتایج گویشوران انگلیسی زبان متفاوت بود ولی نتایج زبان آموزان فارسی زبان پیشرفته تفاوت معناداری با نتایج گویشوران انگلیسی زبان نشان نداد، به خصوص در مورد پرسشهای دو گانه ای که who، what، where، وwhen را در جایگاه دوّم خود داشتند. اگرچه به دلیل دخالت روابط دستوری-معنایی در پرسشواژه های "how" و "why" در جایگاه پرسشواژه دوّم در پرسشهای دوگانه زبان انگلیسی، حتی نتایج زبان آموزان فارسی زبان پیشرفته از نتایج گویشوران انگلیسی زبان متفاوت بود. (3) هر سه گروه شرکت کننده در این مطالعه به لحاظ دانش (کلّی) خود درباره پرسشهای دوگانه، گفتمان وابسته و سه گانه خود در آزمون قضاوت دستوری انگلیسی ظاهراً تفاوت معناداری داشتند. (4) قضاوت گویشوران انگلیسی درباره پرسشهای دوگانه غیردستوری زبان انگلیسی با قضاوت آنها درباره پرسشهای گفتمان وابسته و پرسشهای سه گانه متفاوت بود. بنابراین گفتمان وابستگی و اضافه کردن پرسشواژه سوّم به پرسشهای دو گانه قاعده ی تسلّط نحوی را حقیقتاً نقض می کنند. (5) هر دو گروه زبان آموزان مبتدی و پیشرفته تفاوت بین پرسشهای گفتمان وابسته و پرسشهای دوگانه غیر دستوری زبان انگلیسی را به خوبی تشخیص دادند، ولی تفاوت دستوری بین پرسشهای دوگانه غیر دستوری زبان انگلیسی و پرسشهای سه گانه متناظر آنها را نتوانستند دریابند. (6) پرسشهای گفتمان وابسته در زبان فارسی و انگلیسی تفاوت معناداری نشان ندادند، ولی پرسشهای دوگانه و سه گانه در این دو زبان به صورت معناداری متفاوت بودند. (7) بسامد پرسشهای چندگانه انگلیسی در نظر گویشوران انگلیسی زبان، آسانترین و مشکل ترین پرسشهای چندگانه انگلیسی در نظر زبان آموزان فارسی زبان، و همچنین دلیل آسانی/سختی پرسشهای چند گانه در آزمون قضاوت دستوری انگلیسی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نهایی مطالعه ی حاضر درباره ی تسلّط نحوی و موارد مجاز نقض آن در یادگیری پرسشهای چند گانه ی زبان انگلیسی توسط زبان آموزان فارسی زبان "فرضیه تفاوت اساسی"(fdh) را رد نموده، و "فرضیّه ی انتقال کامل/دسترسی کامل"(ft/fa) و استدلاهای پردازشی نظیر "فرضیه تسهیل حافظه"(mfh) را تایید می نماید.