اشعار انتقادی سیاسی ـ اجتماعی به عنوان یکی از نیرومندترین و زنده ترین جریان های ادبی در ادبیات معاصر شکل گرفت. این گونه اشعار به ویژه در عراق، در پی افزایش ستم حکومت ها و استعمارگران با هدف مبارزه و پایداری در مقابل استبداد و به امید برطرف شدن ریشه ها و عوامل نابسامانی های اجتماعی قوّت بیشتری دارد. پژوهش حاضر می کوشد با نگاهی همه سو نگر به زندگی و آثار محمّد مهدی جواهری دید انتقادی او را درباره محور موضوعات اجتماعی ـ سیاسی بررسی نماید؛ بدین منظور مولّفه های مهم از قبیل: مبارزه با قدرت های استعماری، آزادی خواهی، تلاش در جهت دست یابی به استقلال ملی، عدالت محوری، بیان مشکلات مردم به ویژہ کارگران و کشاورزان، فقر و تنگدستی، مشکلات جوانان و حقوق زنان به عنوان عوامل تأثیرگذار در رویکردهای اجتماعی و سیاسی مورد توجه و بررسی قرار گرفته و در این باره شواهد مختلفی از آثار جواهری آورده شده است. بنابراین، این پژوهش بر آن است تا با گردآوری کتابخانه ای مطالب و طبقه بندی آن ها و با تکیه بر روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی و تحلیل انتقادی اشعار این شاعر بپردازد. هدف این پژوهش آن است که ضمن روشنگری در خصوص پدیده انتقاد و انواع آن در دوره های مختلف ادبی، آن را در اشعار سیاسی ـ اجتماعی محمّد مهدی جواهری بررسی کند.