دعا از تعالیم عالیه دینی و نعمت های ارزشمند الهی است که از سوی خداوند به وسیله رسولانش برای رشد و تعالی بشر به انسان ها ارزانی شده است. در قرآن و مکتب اهل بیت(ع) از دعا و مناجات به عنوان یک اصل مهم عبادی یاد شده و آثار و برکات فراوانی برای آن قایل شده اند. متأسفانه امروزه به علت عدم شناخت کافی از قدر و منزلت دعا و آثار سازند? آن، این امر مغفول مانده است؛ لذا در این پایان نامه به جهت ضرورت بحث، پس از ذکر مقدمات، فصل دوم به «اهمیت دعا و جایگاه آن» اختصاص یافته است. از طرفی مشاهده می کنیم که قرآن و روایات در تشویق و تحریض انسان به کار و تلاش در بهره مندی از امور مادی و معنوی سفارش های فراوانی نموده اند و آن را به عنوان یک اصل اساسی معرفی می کنند و از تنبلی و کسالت ـ که بنا بر برخی روایات آفت دعاست ـ نهی کرده اند. بر همین اساس، فصل سوم پایان نامه به «اهمیت و جایگاه سعی و تلاش» اختصاص یافته است. همچنین در بسیاری از اذهان این طور تصور شده است که این دو اصل در مقابل یکدیگر قرار دارند به طوری که گمان می کنند وقتی به دعا می پردازند باید از تلاش کردن دست بردارند و برعکس وقتی که دست به تلاش و کار می زنند دیگر نیازی به دعا کردن نیست، در حالی که باید توجه داشت که رعایت این دو اصل توأماً ما را به رشد و کسب فضایل و کمال واقعی می رساند. دعا و تلاش، مکمل یکدیگرند که اگر به نیت اطاعت از خدا و ولی خدا انجام پذیرند عبادت محسوب می شوند و خواسته های دنیوی و اخروی ما را برآورده می کنند. بنابراین ضرورت دارد که بدانیم این دو اصل هر دو لازم الرعایه بوده و از نظر اهمیت و جایگاه هم تراز یکدیگرند؛ لذا در فصل چهارم پایان نامه تحت عنوان «رابطه متقابل دعا و تلاش» به طور مخصوص به ارتباط بین این دو موضوع پرداخته شده است؛ گر چه در هر یک از دو فصل پیشین نیز به رابط? صحیح و متعادل بین این دو اصل توجه شده است.