ناحیه به منزله ی یک سیستم جغرافیایی که متشکل ازشهرها و روستاهای پیرامون آنها است ، ضمن داشتن جریانات اقتصادی- اجتماعی و سیاسی- مذهبی با نواحی سکونتگاهی بالادست ، عناصر و قسمت های مختلف آن ناحیه به شکلی نظاموار دارای ارتباط و پیوندهای متقابل با یکدیگر می باشند . روابط موجود بین شهرها و روستاها برشکل پذیری رشد وتوسعه روستاها و روابط درونی و بیرونی آنها اثرمی گذارد .این پژوهش برآن است بابهره گیری از چارچوب نظری ، به درک بهتری از روابط متفاوت شهر خرم آباد با روستاهای پیرامون شهری در زمان و مکان مختلف بپردازد . برای دستیابی به این هدف ، روش تحقیق دراین پایان نامه توصیفی- تحلیلی است . روش جمع آوری اطلاعات مبتنی بر مطالعات کتابخانه ومیدانی می باشد . درتجزیه وتحلیل اطلاعات نیز از روشهای کمی (آمارتوصیفی واستنباطی،gis،spss ) وکیفی استفاده شده است . در این پژوهش از میان روستاهای پیرامون شهر خرم آباد 4 روستا در سه جهت شهر مشخص و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 253 خانوار که به تناسب حجم جمعیتی هر روستا سهمیه هر یک تعیین و مورد ارزیابی قرار گرفته شد . به منظور بررسی تحولات ساختاری – کارکردی در این روستاها شاخص هایی در ابعاد مختلف ( طبیعی ، اجتماعی ، اقتصادی ، کالبدی ) انتخاب گردید و پس از تهیه و تکمیل پرسشنامه ، تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها با استفاده از آزمون کای اسکور پرداخته شد و معنادار بودن تفاوت میان روستاها مورد ارزیابی قرار گرفته شد . نتایج تحقیق نشان می دهد که در بعد طبیعی این روستاها شاهد افزایش چاه های عمیق ، کاهش آبدهی چشمه ها و از بعد اجتماعی با افزایش مهاجرپذیری ، میزان تردد به شهر برای دسترسی به فرصت های اشتغال ، خدمات ، گذران اوقات فراغت ، از بعد اقتصادی با افزایش اراضی زراعی ، نوسان درآمد ساکنین ، افزایش سرمایه گذاری شهرنشینان در روستاها ، نوسان مالکیت روستاییان و از لحاظ کالبدی با گسترش کالبدی روستا ، تغییر کاربری اراضی کشاورزی و تغییر الگوی ساخت و ساز مساکن مواجه بوده اند . به طور کلی نتایج حاصل نشان می دهدکه روابط شهرخرم آباد و روستاهای پیرامون شهری ، عمدتا یک سویه بوده وشهرخرم آباد ضمن تسلط و برتری نسبی بیشترین بهره را از این روابط به دست می آورد. همچنین موجب ایجاد تغییرات کالبدی – فضایی در روستاهای پیرامونی خود شده است . کلید واژه : تحول ، ساختار ، کارکرد ، حوزه نفوذ ، گسترش شهری ، منطقه خرم آباد .