نام پژوهشگر: اسما ایرانمنش

تاثیر روایات امام صادق علیه السلام بر اندیشه های شهرستانی در تفسیر مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سیستان و بلوچستان - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  اسما ایرانمنش   حسین خاکپور

امام صادق علیه السلام به عنوان صاحب مکتب جعفری احادیث بسیاری را از خود بر جای نهاده اند که در میان روایات تفسیری مفسران اهل سنت نمودی خاص یافته است. این احادیث به اشکال مختلفی در آثار آنان دیده می شوند. یکی از بزرگترین مفسرین اهل سنت شهرستانی است که در تفسیر خود از روایات اهل بیت علیهم السلام به ویژه امام صادق علیه السلام استفاده نموده و تاثیر زیادی از روایات ایشان گرفته است؛ و این موضوع اهمیت بررسی روایات ایشان را در تفسیر شهرستانی دو چندان می کند. نوشته حاضر به روش تحلیلی با تتبع در تفسیر مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرارِ شهرستانی به بررسی اصول و مبانی شهرستانی در مباحث فهم پذیری، تفسیر و علوم قرآنی می پردازد و استخراج و گونه شناسی روایات امام صادق علیه السلام را در پی دارد. از جمله مباحثی که ذیل این عناوین پرداخته می شود: امکان فهم و جواز تفسیر قرآن، حجیت سیره اهل بیت علیهم السلام، چند سطحی بودن، تحریف ناپذیری قرآن و بررسی علم تفسیر و تأویل و ممنوعیت تفسیر به رأی می باشد و از میان زوج های زبانی که پایه های تفسیر و تأویل شهرستانی هستند سه زوج مفروغ و مستانف، تضاد و ترتب و خلق و امر را معرفی می کند و نظر او را در مورد کیفیت جمع قرآن، مباحث ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه و عام و خاص می آورد. همچنین به شیوه های بهره وری شهرستانی از روایات امام صادق علیه السلام می پردازد و نتیجه می گیرد شهرستانی علم قرآن را مختص به اهل بیت علیهم السلام می داند، آنان را حافظ و نگهبان واقعی قرآن می شناسد و در مبانی و اصول از امام صادق علیه السلام و روایات ایشان بسیار تاثیر پذیرفته است، و به شیوه های متفاوتی از این روایات بهره وری کرده که گاهی این بهره وری ترجیحی است، در آن سخن معصوم بر سایر اقوال ترجیح داده می شود و زمانی بهره وری تاییدی است که یا تایید صحت کلام امام است با روایات دیگر یا تایید کلام خود و دیگران است با روایت امام، در پاره ای موارد این بهره وری ضمنی، و زمانی مبنایی و عرفانی است که نوشته حاضر به آن می پردازد.