ضایعات کشاورزی و صنعتی می توانند به عنوان یک منبع غنی از مواد لیگنوسلولزی به کار گرفته شوند. استفاده از این ضایعات علاوه بر ممانعت از آلودگی محیط زیست، موجب استفاده بهینه از آنها خواهد شد. با توجه به افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به تامین پروتئین، عناصر معدنی و نیز ویتامین های مورد نیاز از یک و افزایش قیمت نهاده های تولید از سوی دیگر، هدف از این تحقیق، بررسی امکان پرورش قارچ شیتاکه روی ضایعات مختلف کشاورزی در راستای تولید قارچهایی با کیفیت بالا و انتخاب بهترین بستر از بین ضایعات مختلف کشاورزی می باشد. از این رو، تحقیق حاضر به منظور ارزیابی سرعت رشد رویشی و امکان تولید اندام بارده قارچ شیتاکه روی ضایعات مختلف کشاورزی انجام شد. برای ارزیابی سرعت رشد رویشی از بسترهای کاه گندم، برنج، جو، ارزن و ضایعات سویا و برای ارزیابی امکان تولید قارچ شیتاکه از بسترهای کاه گندم، جو و ارزن استفاده شد. همچنین از کنجاله سویا و خاک ار?ه به عنوان مکمل در بسترهای کشت استفاده گردید. برای این منظور پس از جمع آوری ضایعات مختلف کشاورزی، ضایعات به قطعات 1 تا 2 سانتیمتری خرد شدند. سپس به مدت یک شبانه روز در آب خیسانده شده و در نهایت در داخل لوله های آزمایش جهت بررسی رشد رویشی و در داخل کیسه های پلاستیکی جهت ارزیابی امکان تولید قارچ پر شده و پس از استریل کردن در اتوکلاو، عمل مایه زنی صورت گرفت. پس از آغاز رشد میسلیوم، اندازه گیری سرعت رشد هر روز صورت گرفته و تا رسیدن میسلیوم به انتهای لوله ادامه یافت.به منظور بررسی امکان تولید قارچ، پس از ظهور قارچ ها و رسیدن اندازه آنها به حد قابل برداشت، عمل برداشت صورت گرفت، به طوری که پس از برداشت قارچ ها وزن تر و در نهایت، عملکرد و کارآیی بیولوژیکی محاسبه گردید. بررسی اثر متقابل بستر کاشت و مکمل در سطح احتمال %1 معنی دار بود. به طوری که تغییرات اثر متقابل، تغییر از نوع ترتیب بود. نتایج نشان داد که بیشترین سرعت رشد رویشی در بستر کاه جو غنی شده با 10 درصد پودرکنجاله سویا (1/5 میلیمتر در روز) اتفاق افتاد. باوجوداین، کمترین میزان رشد در بستر کاه برنج غنی شده با 30 درصد پودر کنجاله سویا (6/1 میلیمتر در روز) مشاهده شد. در مجموع، در تمامی تیمارها میزان رشد رویشی با افزایش سطح کنجاله سویا، کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین کارآیی بیولوژیکی به ترتیب روی بسترهای سویای غنی شده با 10 درصد خاک ار?ه (25/85%)، کاه جو (74/84%) و گندم غنی شده با 20% مکمل خاک ار?ه (01/84%) و کمترین کارآیی بیولوژیکی روی بستر کاه گندم (81/26%) مشاهده شد. علاوه براین، بیشترین وزن تر و عملکرد و در کاه جو (به ترتیب56/121گرم و %31/24) اتفاق افتاد. باوجوداین، کمترین وزن تر و عملکرد در کاه گندم (به ترتیب به میزان 72/26 گرم و %34/5 ) مشاهده شد. در مجموع، نتایج نشان داد که کارایی بیولوژیک در کاه جو و گندم با افزایش سطح خاک ارّه، افزایش یافت. باوجوداین، بسترهای غنی سازی شده با کنجاله سویا در تولید اندام بارده شکست خوردند.