توحید مبنا و اساس اسلام و عقیده تمام مسلمین اعم از شیعه، سنی است¬. به موجب این اصل مشترک تمام فرق مسلمان، خدای متعال در ذات، صفات و افعال یگانه است. اما آنچه حائز اهمیت است اینکه به راستی آیا همه مسمانان به یگانگی خداوند متعال از یک منظر نگریسته و از آن تعبیر واحدی داشته¬اند؟ این نوشتار با بیان فرمایشات نورانی امام صادق علیه السلام به طرح اجمالی نظرات و آراء مختلف در مراتب توحید پرداخته است. حاصل فصول آنکه، دیگر فرق اسلامی غیر از امامیه، که به پیروی از معصومین علیهم السلام دراین مسیر حرکت کرده¬اند، از توحید ناب محمدی (ص) فاصله گرفته و به اشتباه به جاده¬ی افراط و تفریط در صفات و افعال الهی منحرف شده¬اند¬؛ چرا که عده¬ای در صفات الهی به تعطیل و عده¬ای دیگر به تشبیه و در افعال خدا به استقلال و نفی مطلق وسائط یا تفویض اختیار به انسان رسیده¬اند، حال آنکه امام صادق علیه السلام با روشنگری در بیانات مختلف و یا طی مناظرات گوناگون ¬اذهان را از این افراط و تفریط¬ها برحذر داشته¬ و در توحید صفاتی به عینیت ذات با صفات و در توحید افعالی به امر بین الأمرین رهنمون شده¬اند.