حریق یکی از خطرناک ترین عوامل آسیب رسان به آثار موجود در موزه ها، آرشیوها و سایر مراکز نگهداری میراث فرهنگی است که ممکن است به ندرت اتفاق بیفتد ولی در صورت عدم کنترل، می تواند عواقب جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد. پژوهش حاضر با عنوان مدیریت و کنترل خطر حریق در موزه ها و آرشیوها، در راستای نیل به اهداف کاربردی خود در حفاظت پیشگیرانه از آثار تاریخی و فرهنگی، ضمن شناسایی علل بروز، رشد و گسترش حریق، و معرفی آسیب های مستقیم و غیر مستقیم وارده توسط آن، از طریق مکانیسم های تعریف شده در مدیریت خطر و بحران، چهارچوبی را به صورت شناسایی عوامل، تجزیه و تحلیل، ارزشیابی و کنترل خطر حریق پیشنهاد می کند. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی توسعه ای و از نظر روش توصیفی، پیمایشی و مورد کاوی است. در این راستا اطلاعات مورد نیاز از طریق منابع مکتوب و نیز بازدید از محل موزه تأمین گردیده است. کتابخانه و موزه ملی ملک تهران، نخستین موزه خصوصی وقفی کشور است که در آن آثار ارزشمند فراوانی نگهداری می شوند و بخش عمده ای از این آثار دارای ماهیت آلی می باشد. برای ارائه طرح مدیریت خطر حریق در این موزه، با استناد به چارچوب های نظری و مطالعات پیشین، خطرات وابسته به حریق بر اساس احتمال وقوع و شدت پیامد مورد ارزیابی قرار گرفته و پیشنهاداتی برای کنترل آنها ارائه گردید. روش مورد استفاده برای ارزیابی خطر در این پژوهش روش تجزیه و تحلیل مقدماتی خطر یا pha می باشد که یک روش کیفی است. نتیجه ارزیابی ها نشان می دهد مهم ترین عللی که می توانند باعث بروز حریق در این موسسه گردند عبارتند از ایجاد حریق عمدی، زلزله، جنگ، مناقشات و نقص در سیستم ها و تجهیزات الکتریکی و گازی که پس از اعمال توصیه های کنترلی تا حد زیادی دفع خطر می گردند اما جنگ، مناقشات و ایجاد حریق عمدی از خطراتی هستند که مدیریت کمتر می تواند روی آنها تأثیر گذاشته و لذا آمادگی در برابر بحران ناشی از این خطرات الزامی است.