اقتصاد و تجارت خلیج فارس، ارتباط محکمی با راهها و مسیرهای پس‏کرانه‏ای دارد، ایران از طریق این خلیج فارس با 5 قاره جهان ارتباط پیدا می کند،پس منطقه از موقعیت استراتژیک ویژه ای بر خوردار است در قرن چهار تاشش ﻫ..ق راههای مواصلاتی نقش های گوناگونی ایفا می کردندعلاوه بر اینکه وسایل ارتباطی ملل مختلف بودند موجب تبادل فرهنگ وزبان هم می شدند ویا بهتر است بگوییم راهها از آنجاآغاز می شد،این منطقه علاوه بر راه آبی دارای مرزهایی در خشکی بود در دورة فوق الذکر جاده های مواصلاتی توسعه یافت وهدفمند شد ،پس طبیعی بودتأثیرمستقیم در اقتصاد کشور داشته باشد ، پیشرفت راهها تا حدود زیادی مدیون تلاش امراء آل بویه(321ـ448 ﻫ.ق) وسپس سلجوقیان بود زیرا آنهابه سرعت به اهمیت اقتصادی وسیاسی واجتماعی این مسیر بازرگانی واقف شدند ودر جهت ایجاد تسهیلات وتوسعه این راهها ی مواصلاتی از هیچ گونه کوششی دریغ نورزیدند،از طرفی خلیج فارس در مجاورت سرزمین حاصلخیزفارس قرارگرفته بودوفارس نقش شاهراه اقتصادی ـ بازرگانی را داشت که خلیج فارس را به داخل فلات ایران مرتبط وقسمتهای مرکزی ایران را به خلیج فارس وصل می کرد،اقتصاد این دوره یک اقتصاد ترکیبی ـ تألیفی از اقتصاد مناطق مختلف بود که خود از نظر ثروت وامکانات با یکدیگر تفاوتهایی داشتند این رساله برآن است که راههای پس‏کرانه‏ای خلیج فارس و تأثیر آن براقتصاد و تجارت( قرون 4 تا 6 ﻫ.ق) منطقه مورد نظررا مورد بررسی قرار دهد. روش تحقیق :روش تحقیق در این رساله تاریخی(توصیفی ـ تبیینی)واز شیوه جمع آوری اطلاعات مبنی بر مطالعه کتابخانه ای بهره گرفته شده است. به دلیل اهمیت راهها،امنیت راهها وآبادانی راهها وتاثیر مستقیم آن در موقعیت اقتصادی وسیاسی وفرهنگی منطقه در این پژوهش سعی شده نقش این جاده ها درتجارت مورد بررسی قرار بگیرد. این سوال اصلی مطرح است: در این پژوهش چنین مطرح است که راههای زمینی فلات ایران در اقتصاد خلیج فارس در سده‏های میانه قرن (4 تا 6 ﻫ. ق)چه نقش اقتصادی وسیاسی داشت؟ سوال 1: آیا بین اوضاع اقتصادی، سیاسی واجتماعی وراههای پس کرانه های خلیج فارس در قرون میانه رابطه‏ای وجود داشته است؟ فرضیه: راههای پس کرانه ای خلیج فارس در قرن(4تا6 ﻫ .ق)در اقتصاد منطقه نقش حائز اهمیتی داشته است چرا که تجارت ودادوستد کالا با منطق همجوار از طریق همین جاده ها صورت می گرفته است. فرضیه دوم: در قرون میانه بین اوضاع اقتصادی،سیاسی واجتماعی وراههای پس کرانه ای خلیج فارس رابطه ای وجود داشته است،در قرن چهار تا شش هجری توسعه اقتصادی در گرو امنیت سیاسی بود واگر مناطق پس کرانه ای همچون فارس وکرمان از نظر سیاسی دچار هرج ومرج می شدند اقتصاد را تحت تأثیر قرار داده وبا ایجاد نا امنی در راههای مواصلاتی ،بازرگانی یا متوقف می شدویا به کندی صورت می گرفت وبه تبع آن نتیجه تحقیق نشان داد راههای زمینی پس کرانه های خلیج فارس نقش کلیدی در اقتصادمنطقه خلیج فارس داشته است.