هدف از این پژوهش بررسی امکانات و موانع فقهی حضور اجتماعی زنان از رهگذر بررسی فتاوا و آرای فقهی مراجع تقلید است. زنان نیمی از سرمایه های انسانی جامعه را تشکیل می دهند؛ اما در برخی از جوامع به خصوص جوامع دینی نگاه متفاوتی نسبت به زنان وجود دارد و دین موانعی برای حضور اجتماعی زنان پدید می آورد. دین به عنوان یک نهاد در کنار سایر نهادها در زندگی مردم در ایران معاصر هم چنان نقش پررنگی دارد. ارزش ها، هنجارها، و احکام دینی ارائه شده از طریق روحانیون به عنوان یکی از نیروهای دینی مهم و تأثیرگذار نقش مهمی در شکل گیری و جهت دهی زندگی دینی مردم به ویژه زنان ایفا می کند. در این پژوهش از دیدگاه محدثی در بخش چارچوب نظری بهره برده ایم که گرایش های دینی موجود در ایران معاصر را به سه گرایش محافظت گرایی دینی، ترمیم گرایی دینی، و بازسازی گرایی دینی تقسیم کرده است. در بخش یافته های تحقیق با تکیه بر روش اسنادی مجموعه ی کتب، مقالات و رسائل مراجع تقلید، فتاوا و آرای آن ها در باب حدود و کیفیت حضور اجتماعی زنان مطالعه و دسته بندی شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل تمامی نقطه نظرات و فتاوای مراجع تقلید شیعه ایرانی است که در سده اخیر در خصوص وضعیت حضور اجتماعی زنان ارائه نموده اند. یافته های تحقیق نشانگر آن است که گرایش دینی محافظت گرایی بر چگونگی حضور اجتماعی زنان در جامعه موثر بوده و به جرأت می توان گفت که در اغلب موارد امر به محدودیت کرده است. اگرچه در سال های اخیر شاهد شکل گیری جریان اندیش? روشنگری هستیم که در تلاش است با تکیه بر آیات و روایات و در پاره ای موارد اجتهاد در مبانی دینی موانع شرعی حضور اجتماعی زنان را از میان بردارد، با این همه هنوز دو رویکرد ترمیم گرایی و بازسازی گرایی دینی در حاشیه قرار دارند و نتوانسته اند تغییرات محسوسی در وضعیت اجتماعی زنان کشور ایجاد کنند.

بسیاری از گرایش های تحلیلی موجود در باب تحولات به وجودآمده در سپهر زنده گی دینی ایران امروز، از فروپاشی عرصه ی یک دست و متشکل دین داری، میل به تکثر، افول دین داری و گرایش به دنیوی شدن، فردی شدن دین داری، سربرآوردن سبک های مختلف دین ورزی و امثالهم در نزد جوانان و دانش جویان سخن می گویند. اما در این تحولات، افراد چه فراز و فرودی را در زیست دینی خود تجربه می کنند و هر کدام از ابعاد دین داری نزد آنان چه تغییری می کند؟ هم چنین، عوامل و تجربه هایی که موجب بروز چنین تحولی در زیست دینی آنان می شوند، کدام اَند؟ در مقاله ی حاضر، روایت های بازگوشده ی 15 نفر از دانش جویان از زنده گی دینی شان با مصاحبه ی روایی و روش تحلیل روایت، مطالعه شد.