خودسوزی ناشی از گرمایش خود به خودی زغالسنگ در معادن زغالسنگ یکی از مهم ترین مشکلات عمده در تمامی کشورهای تولیدکننده زغالسنگ و نیز ترس و وحشتی بزرگ برای صنایع و محقّقین دست اندرکار در این زمینه است. اکثر آتش سوزی های زغالی در یک ناحیه کوچک بر اثر گرمایش خودبه خودی شروع می شوند و به تدریج ناحیه وسیعی را در بر می گیرند که نتایج آن باعث از دست رفتن میلیون ها تن زغالسنگ، مرگ پرسنل، خسارت و نابودی تجهیزات در داخل معدن، آلودگی های زیست محیطی ناشی از انتشار گازها و خروج دود فراوان از داخل معدن، افزایش دمای داخل معدن، ایجاد مشکل در تهویه معدن و غیره می شود. لذا برای بررسی این پدیده، در این تحقیق ابتدا سابقه علمی موضوع مورد بررسی قرار گرفته و مهم ترین پارامترهای موثر در خودسوزی زغالسنگ شناسایی شده اند. در ادامه از کارشناسان مربوطه داخل و خارج از کشور در مورد ضریب اهمیّت هر یک از پارامترهای دخیل در قابلیت خودسوزی زغالسنگ نظرسنجی به عمل آمده است. سپس جهت ارائه ی یک سیستم طبقه بندی کمّی، بر اساس پارامترهای موثر در قابلیت خودسوزی زغالسنگ، نظرات کیفی متخصصان مذکور توسط روش تحلیل سلسله مراتبی فازی دلفی (fdahp) تجزیه و تحلیل شده اند و وزن هر پارامتر بدست آمده است. همچنین با استفاده از روش سیستم های مهندسی سنگ (res) وزن هر یک از پارامترهای موثر تعیین شد که نتایج حاصل از این دو روش تطابق خوبی با هم دارند. با دستیابی به وزن هر پارامتر، سیستم طبقه بندی جدیدی به صورت کمّی پیشنهاد شده است. این سیستم که اندیس پتانسیل خودسوزی زغالسنگ نامیده شده است (cscpi ) در مجموع به زغال ها امتیازی از 0 تا 100 اختصاص می دهد. سپس قابلیت خودسوزی زغالسنگ در 3 کلاس پایین، متوسط و بالا طبقه بندی می شوند. پس از پیشنهاد سیستم طبقه بندی، برای ارزیابی توانایی و کارآیی روش، اطلاعات لایه های 3 منطقه معدنی از مجموعه معادن شرکت زغالسنگ البرز شرقی شامل پشکلات، کلاریز و رزمجا جمع آوری شدند. بعد از مطالعه نمونه ها، لایه ها از نظر پارامترهای موجود در سیستم طبقه بندی امتیاز دهی شده و کلاس هر کدام از لایه ها در سیستم پیشنهادی cscpi تعیین شد. برای اعتبارسنجی نتایج حاصل از روش ارائه شده از حوادث رویداده در معادن منطقه استفاده شد که مقایسه ها تطابق خوبی را نشان دادند.

معدنکاری زیرزمینی زغال سنگ یکی از پرمخاطره ترین فعالیت های صنعتی در هر کشور می باشد زیرا حوادث ناشی از آن همه ساله منجر به مرگ و معلولیت جسمی بسیاری از معدنکاران می شود. علاوه بر این، اینگونه حوادث می تواند منجر به خسارات مالی جبران ناپذیری به معدنکار و پیمانکار شود. لذا شناسایی، ارزیابی و مدیریت اینگونه حوادث می تواند نقش قابل ملاحظه ای در ایمنی معادن داشته باشد. در این زمینه در سالیان گذشته تحقیقات علمی در معادن ترکیه، هند و ... انجام گرفته است. تکنیک های استفاده شده در راستای ارزیابی ریسک حوادث شغلی در معادن زغال سنگ اکثراً مبتنی بر روش های کمی مانند fmea یا کیفی مانند ماتریس ریسک می باشند و کمتر از روش های ترکیبی استفاده شده است. از طرفی با توجه به اینکه متغیر های حادثه عموماً شامل عدم قطعیت می باشند بهتر است که در کمی یا کیفی کردن سطح ریسک از روش هایی که مبتنی بر عدم قطعیت هستند، استفاده شود. ساری در رساله دکتری (2002) در معادن ترکیه از روش کمی شبیه سازی که مبتنی بر عدم قطعیت می باشد و ماتریس ریسک به صورت کیفی استفاده کرد و ریسک حوادث شغلی در دو معدن ترکیه را بر اساس این روش مدل سازی کرد. در این پایان نامه نیز با تأثیر پذیری از کار ساری سعی شده است ریسک معادن شرکت البرز شرقی ارزیابی و مورد تحلیل قرار گیرد. در ابتدا کلیه حوادث شغلی مربوط به معدنکاری در معادن شرکت البرز شرقی شناسایی، سپس با استفاده از تحلیل های آماری عوامل تاثیرگذار بر حوادث تعیین می شوند. در ادامه با استفاده از روش شبیه سازی مونت کارلو و روش کیفی ماتریس ریسک، ریسک حوادث شغلی در معادن مربوطه مدل، و در نهایت سعی شده است با تکنیک پیش بینی سری زمانی، با استفاده از نرم افزار های آماری متغیر های حوادث، پیش بینی و اعتبارسنجی شود. در پایان نیز اقداماتی جهت کنترل و پایش ریسک ها پیشنهاد می شود.