نام پژوهشگر: علی قاضیزاده
شعبانعلی حسین پور جعفر رزمی
شرکتها و مراکز خدماتی بدلیل رویکردهای رقابتی و الزامات قانونی موظفند ریسکها و جنبههای زیست محیطی فعالیتها خود را شناسایی، ارزیابی و کنترل نمایند. وجود محدودیتهای تکنولوژیکی و بار مالی اقدامات کنترلی، باعث احساس نیاز به اولویتبندی ریسکها و اقدامات کنترلی با دقت و صحت هر چه بیشتر از طرف شرکتها و مراکز خدماتی میشود. برای اولین بار، ارزیابی ریسک فعالیت های صنعتی و خدماتی در سیستم hse-ms، با استفاده از مدل گسترش عملکرد کیفی (qfd) فازی، انجام شد. این روش ویژگیهایی مثل مد نظر قرار دادن تاثیر متقابل ریسک ها و جنبه های محیط زیستی در محاسبات rpn ، توانایی برآورد ریسک ها و جنبه های مثبت و منفی فعالیت ها، سادگی و جامعیت را دارا میباشد. همچنین استفاده از منطق فازی، باعث رفع ابهام دادههای زبانی میشود. با داشتن این ویژگیها، گسترش عملکرد کیفی (qfd) فازی اولویتبندی ریسک، جنبههای زیست محیطی و شاخصها را با دقت و صحت بیشتری انجام داده و اهم ریسکها و جنبهها به ترتیب اولویت رفع میشوند. در مطالعه موردی شرکت باریت فلات ایران، نشان داده شد که استفاده از مدل پیشنهادی در نحوه کار و تاثیر روش ارزیابی ریسک و جنبه های زیست محیطی فعالیت ها، ارزیابی معیارها و تعیین اولویت اقدامات کنترلی در مقایسه با روش سنتی عملکرد بهتری ارائه می دهد.
شعبانعلی حسین پور جعفر رزمی
داشتن زندگی ایمن و بهدور از خطرات آرزو و هدف همه انسانها در طول تاریخ بوده است. در طول تاریخ جامعه بشری همواره در تلاش برای رسیدن به آسایش و راحتی بیشتر بوده و در همین راستا سعی کرده است تمام تجهیزات و محیط زیست را در اختیار خود بگیرد. بروز مشکلات عدیده بهداشتی و ایمنی و افزایش آلودگیهای محیط زیستی با پیشرفت تکنولوژی شکل تازهای به خود گرفت و این نیاز مبرم احساس شد که طرحها و استانداردهای مدونی در زمینه ایمنی ، بهداشت و محیط زیست ایجاد گردد. از جمله این استانداردها، استاندارد ohsas18001:2007 و iso14001:2004 هستند. در ادامه ترکیبی از این دو استاندارد بنام سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (hse-ms) بوجود آمد. هدف مطالعه، در مبحث شناسایی و ارزیابی ریسک، برای انطباق بیشتر روش شناسایی و ارزیابی ریسک با صنعت مورد نظر، بازنگری شاخصهای ارزیابی ریسک و جنبههای زیست محیطی در سیستم مدیریتhse-ms است. در ادامه برای رفع مشکلات مطرح شده، محاسبات ارزیابی ریسک (rpn) را بخاطر توانایی روش گسترش عملکرد کیفی (qfd) در رفع این مشکلات، با استفاده از روش qfd فازی انجام میدهیم. ابزار مورد استفاده در روشqfd فازی، خانه کیفیت (hoq) فازی است. خانه کیفیت فازی بخاطر استفاده از منطق فازی، عدم شفافیت در متغییرهای زبانی را رفع نموده و باعث خواهد شد محاسبات ریسک به واقعیت نزدیک تر باشد و نیز این توانایی را دارد که تاثیر متقابل ریسک ها ( به لحاظ منفی و مثبت) در ارزیابی ریسک (rpn) مد نظر قرار داده، کلیه ریسک ها را بطور همزمان وارد ماتریس نموده و اهم ریسکها و جنبههای زیست محیطی را تعیین کند و اهم شاخص ها را مشخص و تجزیه و تحلیل نماید. جهت ارزیابی ریسکهای ایمنی و بهداشت حرفهای و جنبههای محیط زیستی، بیش از 70 نوع روش وجود دارد که از جمله این روشها، روش مطالعه عملیات و خطر ، روش تجزیه و تحلیل چه میشود اگر؟ ، تجزیه و تحلیل مقدماتی خطر (pha) و...میباشند که بسته به نوع صنعت و شرایط محیط زیست میتوان از آنها استفاده کرد.از روشهای تصمیمگیری چند شاخصه مثلahp، saw، electer و روشهای برنامهریزی پویا، سیستم خبره فازی و الگوریتم شبکه عصبی جهت ارزیابی ریسکهای ایمنی و بهداشت حرفهای و جنبههای محیط زیستی استفاده شده است. یکی از عوامل اساسی در استقرار، پایش و نگهداری سیستم مدیریت hse-ms ارزیابی ریسکهای ایمنی و جنبههای زیست محیطی است. روش qfd فازی، با دارا بودن قابلیت در نظر گرفتن تأثیر متقابل ریسکها و معیارها و نیز اولویتبندی ریسکها و معیارها با منطق فازی و سادگی و جامعیت آن در محاسبات با گام های زیر ارائه میگردد: گام اول: شناسایی جنبههای زیست محیطی و ریسکهای ایمنی و بهداشتی و تعیین معیارها گام دوم: فازی سازی دادهها (تعیین جداول فازی ارتباطی و جداول فازی سطح معیارهای ریسک): گام سوم: تهیه ماتریس خانه کیفیت فازی گام چهارم: ارزیابی معیارها گام پنجم: اولویتبندی ریسک جهت ارزیابی ریسکهای ایمنی و جنبه های زیست محیطی شرکت باریت فلات ایران کارخانجات پرندک، از مدل qfd فازی استفاده شد .نتایج بدست آمده برتری روش قفد فازی را اثبات میکند.