نام پژوهشگر: مژگان نقشبندی
مژگان نقشبندی رضا رسولی شربیانی
عبـدالرحـمن ابن احمد ابن ملامحمد زنگنی متـخلص به خالص ( 1275-1212ه ق) یـکی از عارفان و علماء عاملِ نام آورِ زمان خویش است. وی دارای شهوداتِ عرفانی بوده که در شرح و بیان حالات خود، همچون اغلب عرفا دچار مشکلات زبان و عدم کفایت کلمات شده است. او تحت تأثیر از مـولوی، وحدت شهود را به زبان شاعرانه بیان کرده است. زیرا زبان شـعر، زبان هـنری اسـت و با وحدتِ ساختاری که در درونِ خود دارد جایی برای دو گویی وتضاد، باقی نمی گذارد . اشعارِ عبدالرحمن خالص در کتابی تحت عنوان « جذبه ی عشق » چاپ شده است که بخشی از آن مجموعه ای با نام « المعارف »، شرحی بر ابیات هجده گانه ی ابتدای مثنوی مولوی است. با نگاهی به محتوای این کتاب می توان به روش وی در سلوک اخلاق عرفانی پی برد. هدف این پـژوهش آن است تا وحدت شهود را در دیدگاه عـبدالرحمن خالص بـررسی کند و میزان تأثیرپذیری عبدالرحمن خالص از مـولوی در اخلاق عرفانی را بشـکافد. به بیـان تفاوتِ اخلاق عرفانی با سایر مسـلکهای اخلاقی پرداخته و بر جایـگاه اخلاق عرفانی در مکارم اخـلاق و در اسلام بـپردازد. این پژوهش در پنج فصل و به قرار زیر ارایه شده است : فـصل اول «کلـیات» است. شامل مقدمه، تعریف موضوع، سؤالها وفرضیه های تحقیق، همراه با بیان هدف و ضرورت تحقیق، سابقه ی تحقیق و شرح روش_و_دشواری های کار تحقیق است. فـصل دوم با عنوان « نگاهی بر سیر شکل گیری اخـلاق»، در طی دو بخش به بیان پیشینه ی تاریخی اخلاقیات، خلق عظیم پیامبر خاتم و بیان هدف مکارم اخلاق پرداخته شده است. فـصل سوم با عنوان «انـواع نـظامهای اخـلاقی در اسـلام» شامل پنج بخش، به بررسی نظام های اخلاقی نقلی، فلسفی، عرفانی_و_تلفیقی پرداخته و به شیوه ی آموزشی مخاطبان هریک از این نظام ها اشاره می کند و در نهایت به بررسی نظام اخلاق تلفیقی ارایه شده در مثنوی مولوی پرداخته است. فـصل چهارم با عنوان «مقارنه ی عبدالرحمن خالص و مولوی» در طی دو بخش بتفصیل به مقایسه، مقارنه و بیان وجوه تأثیر پذیری عبدالرحمن خالص از مولوی، می پردازد. فصل پنجم شامل نتیجه گیری، بیان نظرات و ارایه پیشنهادات است.