نام پژوهشگر: زهرا ملک پور شهرکی
زهرا ملک پور شهرکی محمد مرتضایی
سفال اسلامی به دلیل تنوع در فرم، شکل و زیباییِ تزئینات آن همواره مورد توجه بسیاری از محققان و هنرمندان بوده است. سفال گران اسلامی در زمینهی ساخت لعاب، خمیره های سفالی، ساخت بدل چینی و نقش اندازی روی سفال به شیوه های متفاوت، به ابداعات قابل توجهی دست یافتند. از جمله این ابداعات ساخت ظروف آبی و سفید است که به عقیده برخی از محققین نمونه های ابتدایی این نوع ظروف به قرون 3و4هجری قمری تعلق دارد. در دوران ایلخانی و تیموری این سفال با کیفیت بهتری نسبت به دوران قبل عرضه شد؛ تا اینکه در دوره صفویه ظروف آبی و سفید از لحاظ تکنیک ساخت، لعاب، نقش و ... به اوج ترقی خود رسید و با تغییرات اندکی نیز تا زمان قاجار ادامه یافت. مراکز اصلی ساخت این سفال ها در ایران، در شهرهای کرمان، مشهد و یزد بوده و اشاراتی نیز به تولید آنها در اصفهان گردیده است. اما مطالعات و پژوهش های قابل توجهی در حوزه سفالینه های آبی و سفید اصفهان صورت نپذیرفته است. در این راستا موضوع این رساله بررسی و مطالعه سفالینه های آبی و سفید به دست آمده از دشت برخوار است به منظور گونهشناسی و تاریخگذاری نسبی سفالینهها که تعداد نمونههای مورد مطالعه از بررسی به 155 قطعه میرسد و تاکنون مطالعهای روی آنها انجام نشده است. از اینرو در این رساله که به روش کتابخانهای و میدانی انجام یافته، سعی بر آن است که با بررسی نقوش این سفال ها و همچنین مطالعه تطبیقی و نیز بررسی منابع تاریخی معتبر و بازدید از موزه ها(آبگینه و سفال، رضا عباسی، چهلستون و سرتیپ سدهی خمینی شهر در اصفهان)به گونه شناسی و گاهنگاری نسبی این سفال ها پرداخته شود. با توجه به مطالعات صورت گرفته می توان دریافت که این سفال ها به قرون 9-14 هجری قمری متعلق بوده و جزء سفال های وارداتی محسوب می شوند که وجود این گونه سفال در قلعه ها و کاروانسراها نشاندهنده ی تجارت در این دوران و نیز مسیر ارتباطی محوطه های فوق با دشت برخوار دارد.