نام پژوهشگر: فهیمه حیاری
فهیمه حیاری قاسم بستانی
دانش اسباب نزول، از دانش هایی است که تنها راه دست یابی به آن نقل است و نمی توان برای رسیدن به آن اجتهاد کرد و اسباب نزول موجود روایاتی منقول از امامان معصوم(علیهم السلام)صحابه، تابعان و پیروان آن ها است که البته در میان آن ها روایات تحریف شده نیز دیده می شود و این ضعف و عدم اعتبار، هم در زمینه ی سند روایات اسباب نزول و هم به لحاظ محتوا رخ می نماید؛ آنچه درباره ی سند این احادیث به اختصار می توان گفت این است که حضور گروه وسیعی از ناقلان و مفسّران تابعی چون؛ عکرمه، مجاهد، عطا، مقاتل، ضحاک و… که نه سماعی از پیامبر (ص) داشته اند تا گفته ایشان حمل بر درک ودریافت از ناحیه حضرتش شود و نه قراین و احوال زمان نزول را مشاهده کرده اند تا از خطا واشتباه در دریافت و انتقال مصون باشند بهترین گواه برسستی و ضعف این روایات است. نگاهی به روایات اسباب نزول نشان می دهد که بسیاری از آنها نقل به معنی شده اند، از طرف دیگر، وجود سبب نزول های متضاد و متناقض برای یک آیه، ما را در پذیرش روایات مذکور، دچار تردید می کند و ناگزیر باید به سراغ مرجّحات و معیارهایی رفت که می تواند ما را در گزینش روایات صحیح و معتبر یاری رساند؛ در این زمینه روش های شناخته شده ای مانند: تصحیح اسناد، ، تطبیق مورد با تاریخ، عقل، واقعیّات مسلم و پذیرفته شده و… وجود دارد.