تعمیم و انتزاعی که ذهنیت اسطوره ای به آن دست می زند عرفانی و پیش- منطقی است و با تعمیم و انتزاع ذهنیت منطقی- علمی تفاوت بنیادین دارند. باواکاوی اندیشه روشنفکران ایرانی ویژگی های ذهنیت اسطوره ای به چشم می خورد؛ تمایزگذاری شرق وغرب، آمیختگی مفاهیم، مطلق گرایی، تقلیل گرایی، بازگشت به ریشه ها، بی اعتنایی به فردیت، برتری عمل برعلم ازجمله کیفیات این ذهنیت است که درآثاروآراءجلال آل احمد وشریعتی دیده می شود درواقع آن دو کوشیدند، از دریچه ذهنیت اسطوره زده خود تحولات عظیم صورت گرفته را فهم ودرک کنند وهمین باعث شد از موضوع جستارهای فکریشان؛ شرایط سیاسی و بحران فرهنگی فاصله بگیرند وبااستعدادی شگرف درخیال اندیشی، کاملا بی اعتنا به واقعیت معاصرایران وتجربیات تاریخی واقعی کارخود را پیش ببرند.