نام پژوهشگر: سمانه دریق گفتار
سمانه دریق گفتار اعظم استاجی
در این پژوهش به مطالعه و بررسی بازنمایی زن در دو دوره کشف و اشاعه حجاب در متون روزنامه ها و اسناد دولتی، در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی پرداخته شده است. موضوعِ متون مورد تحلیل در این تحقیق، حجاب زنان است. داده های تحقیق از اسناد دولتی و روزنامه های رسمی کشور، در دو بازه ده ساله انتخاب شدند؛ که هر بازه به یک دور? مهم اجتماعی در کشورمان اختصاص دارد. به علت حجم زیاد داده ها، روش جمع آوری در این تحقیق به صورت تلفیقی از انتخاب و تصادف بود. پژوهش حاضر ضمن ذکر پیشینه حجاب در ایران، به معرفی دو چارچوب مختلف در تحلیل گفتمان انتقادی می پردازد. چارچوب اول با عنوان «تحلیل گفتمان انتقادیِ معرفتی»، با بررسی زبانِ بکار گرفته شده در متن، به ایدئولوژی ذهنی نویسنده دست می یابد. چارچوب دوم نیز با عنوان «تبیین عرف در گفتمان فمینیستی»، ابزاری است زبانی که وجود تبعیض جنسیتی در اجتماع را با تمرکز بر تحلیلِ متن آشکار می نماید. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل داده های این تحقیق نشان داد که در هر دو دوره زن جنس ضعیف است؛ و مرد بر او مسلط می باشد. مشخص شد که در ایدئولوژی ذهنی نویسنده های دو دوره، جه زن و چه مرد، جایگاه مرد در خانه و اجتماع از قدرت بیشتری برخوردار است. نشانه های تبعیض جنسیتی در جامعه نیز در هر دو دوره دیده شد (هرچند نه بصورت یکسان). شواهدی که مبیّن عدم اعتقاد به فرضیه همسانی است، از بیشترین بسامد وقوع در متون برخوردار بودند.