انسان شناسی از حوزه هایی است که گستره وسیعی از علوم را به خود اختصاص داده است و با رویکردهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. به لحاظ اینکه این حوز? از دانش آثار و نتایج غیر قابل انکاری در زندگی انسان و سرنوشت او دارد، حائز اهمیت است. در سنت ایرانی- اسلامی عزیز الدین نسفی، عارف و حکیم قرن هفتم، به انسان پرداخته است. اثر معروف الانسان الکامل ثمره ماندگار اوست. او انسان را عموماً با رویکردهای دینی، فلسفی و عرفانی یا به تعبیر خود وی، دیدگاه های شریعت ، حکمت و اهل وحدت مورد بررسی قرار داده است. سوالاتی که در این رابطه مطرح می شود این است که تعریف او از انسان چیست؟ انسان چگونه و چرا به وجود آمده است، رسالت او در این جهان چیست؟ آیا انسان مختار است یا مجبور؟ ارتباط او با خود، خدا، جهان و دیگران به چه شکلی است و چگونه باید باشد؟ که در این پژوهش سعی شده است به آنها پاسخ داده شود. تحقیق حاضر در پنج فصل درصدد پاسخگوئی به این مسائل مدون شده است بدین صورت که در فصل اول کلیات بحث که شامل بیان، ضرورت، اهمیت، پیشینه بحث و سوالات و اهداف، در فصل دوم به چیستی انسان و تعریف و مراتب او پرداخته شده، در فصل سوم به چگونگی ارتباط انسان با خدا و در فصل چهارم رابطه انسان با جهان و در فصل آخر به ارتباط انسان با خود و دیگران پرداخته شده است. و نتیجه گرفته شده که انسان برای طلب کمال به این جهان خاکی آمده است، او نباید اصل خود را فراموش کند بلکه باید با استفاده از قدرت اختیاری که دارد برای رسیدن به آن مقام تلاش کند و بالاترین مرتبه آن انسان کامل است که تنها اوست لیاقت خلیفه اللهی را دارد و واسطه بین رب و خلق است.