نام پژوهشگر: عالیه اخلاقی
عالیه اخلاقی علی محمد میرجلیلی
بخش عظیمی از روایات پیشوایان معصوم ما علیهم السلام، روایاتی است که پیرامون تفسیر آیات قرآن می باشد . پژوهش حاضر که نقش روایات در تفسیر قرآن نام دارد، در دو بخش مستقل به بررسی این روایات از جنبه های گوناگون پرداخته است و کوشیده تا هر مورد را با بیان نمونه هایی در ذیل آن عینی سازی و قابل فهم تر گرداند . در فصل اول به کلیات موضوع پرداخته شده است ؛ طرح تحقیق و مباحثی مقدماتی چون تعریف و تحلیل واژه های تفسیر، روایت ، اثر و تفسیر روایی، تفسیر نقلی و امثال آن، تعیین قلمرو روایات تفسیری ، علل نیازمندی به روایات تفسیری، اعتبار روایات تفسیری و بررسی مقدار حجیت آن ها، و نیز مبانی عقلی و نقلی فهم روایات تفسیری. سپس دوره های تفسیر روایی مورد بررسی قرار گرفته و به چهاردوره ، یعنی عصر نبوی ، عصر حضور ، عصر غیبت و دوره ی تدوین محدود شده است . آنگاه در پایان آسیب شناسی روایات تفسیری مورد بررسی قرار گرفته است و به ذکر چند عنوان از آسیب های روایات تفسیری بسنده شده است . در فصل دوم که شاکله ی اصلی این پژوهش را که هدفش بررسی گونه های روایات تفسیری است ، تشکیل می دهد، در دو بخش به دو موضوع مهم پرداخته شده است . در بخش اول از این بخش گونه های روایات تفسیری به اعتبار روش مورد بررسی واقع شده و از این جهت روایات تفسیری به سه قسم تقسیم شده است ؛ تفسیر قرآن با قرآن، تفسیر قرآن به سنت نبوی و تفسیر محتوایی یا تأویل گرایانه . در بخش دوم که مهم ترین قسمت این تحقیق به شمار می آید، به گونه های تفسیر روایی به اعتبار کاربرد در تفسیر پرداخته شده و مواردی چون تبیین و ایضاح معانی واژه ها ، بیان مصداق ، تأویل و بیان معنای باطنی ، اشاره به سبب نزول ، تعیین قرائت صحیح ، رفع تشابه و ابهام ، توضیح آیات الاحکام ، رفع تعارض بدوی ، شناخت ناسخ و منسوخ ، تخصیص عام ، تقیید مطلق و بهره وری از قواعد ادبی در تفسیر آیات با ذکر نمونه هایی واضح و روشن مورد بررسی قرار گرفته است .