چکیده گرچه ایران در طول تاریخ مورد تاخت و تاز اقوام بیگانه بوده، اما در هر زمان افرادی از این مرز و بوم تلاش نمودند تا فرهنگ و تمدن دیرینه ایران و ایرانی را حفظ نمایند و به نسل های آینده منتقل نمایند. پژوهش حاضر به بررسی یکی از دوره های تاریخی ایران در دوره اسلامی یعنی دوره مغولان و نقش آفرینی و فداکاری خاندان جوینی در این عصر که مصادف بوده با حکومت مغولان و ایلخانان در ایران، می پردازد. طی این دوره هجوم مغول به ایران باعث خرابی های زیاد و آثار شوم زیادی بر تمام عرصه ها بویژه عرصه فرهنگ و هویت ملی ایران گردید. ولی دیوانسالاران ایرانی با تلاش و جدیت تاحدی برای پیامدهای مخرب فائق آمده و در این میان نقش خاندان اصیل جوینی در زنده کردن فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در زمینه اعتلای فرهنگی هدف بی دلیل بوده و این پژوهش در صددتبیین این موضوع برآمده است. روش پژوهش در این تحقیق، مطابق با اصول و قواعد مرسوم در حوزه مطالعات علوم انسانی و برپایه تحقیقات نظری می باشد که طی آن با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و استخراج مطالب نوشتاری، سعی شده تا به اعتبارسنجی داده ها با کمک منابع و اسناد معتبر و تطبیق اطلاعات مستخرج با اسناد و مدارک همت گماشته شود و پس از پالایش داده های موثق به جمع بندی و تدوین پژوهش در قالب پایان نامه اقدام شود. نتیجه یافته ها نشان می دهد که خاندان جوینی که همه اهل علم و فضل و ادب بودند و حضور آنها در دستگاه دیوانی، قوم غالب را در فرهنگ ایران مستحیل نماید و مانع از فراموشی فرهنگ ایرانی ـ اسلامی شوند. بنابراین با اقدامات خود در این دوره سبب اعتلای فرهنگ ایرانی شدند. کلیدواژه: مغول، خاندان جوینی، فرهنگ، ایران، دیوان، تاریخ.