در این تحقیق برای تحلیل دیوان پروین اعتصامی از حیث روشنگری نسبت به طبقه حاکم، تکنیک تحلیل محتوا مورد استفاده قرار گرفته و ابیات نمونه به تعداد 483 بیت در پرسشنامه های معکوس و مجزا بر اساس مقوله های پنج گانه و کدهای زیر مجموعه، گروه بندی و به ترتیب به تحلیل کیفی، تحلیل کمی و بررسی تطبیقی – تاریخی پرداخته شده است. طبق نتیجه تحلیل کیفی، تعداد ابیات کمتری در اعتراض مستقیم به طبقه حاکم و بیدارگری مردم در دیوان پروین وجود دارد و اعتراضات، اکثراً به صورت غیرمستقیم و کلی مطرح شده است، لکن نتیجه تحلیل کمی به شیوه تحلیل ارزشیابی در مورد مقوله های اول و چهارم؛ «اعتراض به شاهان» و «نگرش منفی نسبت به عملکرد مدیران اجرائی و قضائی»، نشان می دهد که پروین بدبینی شدیدی نسبت به حکومت و مقامات آن داشته و هیچ گاه به ستایش حاکمان نپرداخته است.