بدل از نقشهای دستوری ست که بصورت واژه، گروه واژه، جمله و گاه ترکیبی از گروه واژه وجمله، در متن ظاهر می شود و واژه، گروه واژه، و یا جمله ای را که اصطلاحاً "مبدل منه" یا بدل دار، نامیده می شود از جهت لفظ و معنا، توضیح و بسط و گسترش می دهد. گاه واژه ای مانند "یعنی" و یا همانند معنایی آن، رابط بین "مبدل منه" و بدل یا سازه های بدلی می شود که "بدل نما" نام دارد. به مجموع مبدل منه یا هست? بدل و بدل نما و بدل یا سازه های بدلی، گروه بدل دار می گویند. بدل از طریق همسانی، مبدل منه را توضیح می دهد. در متون کهن فارسی از نظم و نثر، بدل و سازه های بدلی، کاربرد لفظی و معنایی معتنابهی دارند، امّا ظهور بدل در متون ادب فارسی معاصر به ویژه رمان ها و داستان های سه چهار ده? اخیر و کاربرد بدل و سازه های بدلی در پردازش متن و بسط و گسترش دادن چند وجهی کلام و توان بخشی به نویسنده در هر چه بهتر و شیواتر و زیباتر جلوه دادن سخن، براستی شگرف و سترگ است. سازه های بدلی می توانند به هم? نقشهای دستوری از جمله نهاد ، مسند و منادا، وابسته شوند. به تعبیر دیگر، هم? نقشهای دستوری و از جمله نقش نهادی ،مسندی و ندایی ، می توانند به جهت بسط کلام؛ بدل بگیرند. بدل پذیری نقشها از مسائل نو و مطرح نشد? دستور ساختاری ست. بحث اصلی این مقاله نقشهای دستوری و بدل پذیری و بویژه بدل پذیری نقش نهادی، مسندی و ندایی ست.